Wychowanie

Źródło pedagogiki

Dotarcie do materialnego przedmiotu badania w naukach nie jest bezpoĹ›rednie, lecz polega na opracowaniu materiaĹ‚Ăłw, z któ­rych formuĹ‚uje siÄ™ stwierdzenia faktĂłw i ustala siÄ™ zwiÄ…zki mię­dzy nimi. Podobnie postÄ™puje siÄ™ w pedagogice, ktĂłra dla usta­lenia faktĂłw wychowawczych musi czerpać swĂłj materiaĹ‚ z róż­nych ĹşrĂłdeĹ‚, aby opracować go dla swoich dziaĹ‚Ăłw pedagogiki praktycznej, opisowej, normatywnej i teoretycznej. Do tych licz­nych ĹşrĂłdeĹ‚, z ktĂłrych pedagogika współczesna korzysta, naleĹĽÄ…: a) przede wszystkim wszelkiego rodzaju praktyka wychowawcza z dziećmi, mĹ‚odzieĹĽÄ… i dorosĹ‚ymi, wykonywana w domach ro­dzinnych, zakĹ‚adach opiekuĹ„czych, szkoĹ‚ach, organizacjach i in­stytucjach wychowawczych, tak, ĹĽe do materiaĹ‚Ăłw, dostarcza­nych z tego ĹşrĂłdĹ‚a pedagogice zaliczyć trzeba zwyczaje i oby­czaje postÄ™powania z wychowankami, stosunki i urzÄ…dzenia, me­tody i techniki wychowawcze wraz z poglÄ…dami i opiniami, ktĂłre dziaĹ‚ajÄ… wĹ›rĂłd rodzicĂłw, nauczycieli i wychowawcĂłw; b) obok czynnej praktyki wypĹ‚ywa jako drugie ĹşrĂłdĹ‚o materiaĹ‚Ăłw peda­gogicznych bierne doĹ›wiadczenie empiryczne, zwiÄ…zane z prze­żywaniem i refleksjÄ…, obserwacjÄ… i badaniem zjawisk wycho­wawczych, w zwiÄ…zku z czym kaĹĽdy z ludzi wychowywany przez innych ma doĹ›wiadczenie osobiste z wĹ‚asnego ĹĽycia, podobnie nauczyciele posiadajÄ… doĹ›wiadczenie zawodowe, a badacze zja­wisk, zwiÄ…zanych z wychowaniem, wytwarzajÄ… doĹ›wiadczenie naukowe, skĹ‚adajÄ…ce siÄ™ na caĹ‚ość empirii pedagogicznej, ktĂłra zawiera siÄ™ we wspomnieniach, pamiÄ™tnikach, dzienniczkach mĹ‚o­dzieĹĽy, listach, dokumentach historycznych i badawczych; c) w dziedzinie normatywnej pedagogika współczesna musi wykorzy­stać jako swe trzecie ĹşrĂłdĹ‚o materiaĹ‚Ăłw ideologie wszelkiego ro­dzaju, odnoszÄ…ce siÄ™ do wychowania w postaci filozofii warto­ści, Ĺ›wiatopoglÄ…dĂłw, idei spoĹ‚ecznopolitycznych, czy idei kultu­ralnych, wyraĹĽanych w dzieĹ‚ach sztuki piÄ™knej, szczegĂłlnie lite­ratury i malarstwa, d) Natomiast teoria rozwoju czĹ‚owieka nie tylko czerpie materiaĹ‚ z praktyki i empirii pedagogicznej, lecz korzystajÄ…c takĹĽe z ideologii wychowawczej musi posĹ‚ugiwać siÄ™ materiaĹ‚em, zaczerpniÄ™tym z czwartego ĹşrĂłdĹ‚a, ktĂłrym sÄ… wszy­stkie teorie, dotyczÄ…ce istoty, natury i istnienia czĹ‚owieka, jak teorie biologiczne, psychologiczne, socjologiczne, filozoficzne czy teologiczne, aby z tego materiaĹ‚u teoretycznego zbudować zgodnÄ… z doĹ›wiadczeniem i praktykÄ… wychowawczÄ… wiedzÄ™ o rozwoju wszechstronnym czĹ‚owieka. . Opracowywanie faktĂłw z materiaĹ‚Ăłw, dostarczanych przez obfite ĹşrĂłdĹ‚a praktyki i empirii pedagogicznej, ideologii i teorii o naturze i ĹĽyciu czĹ‚owieka, prowadzi i w pedagogice do groma­dzenia caĹ‚oĹ›ci wiedzy o wychowaniu i rozwoju czĹ‚owieka. KaĹĽdy dziaĹ‚ w pedagogice wytwarza wĹ‚aĹ›ciwy sobie rodzaj wiedzy pe­dagogicznej, na skutek czego mamy: a) wiedzÄ™ praktycznÄ… o dziaĹ‚aniach, metodach, Ĺ›rodkach wychowania i nauczania, czyli o tym, jak skutecznie moĹĽna wychowywać, b) wiedzÄ™ empirycz­nÄ… o zjawiskach, ich przebiegu, przyczynach oraz skutkach, a wiÄ™c znajomość tego, co siÄ™ dzieje w procesach rozwoju i wy­chowania, c) wiedzÄ™ normatywnÄ… o celach, ideaĹ‚ach, wartoĹ›ciach i ocenach wynikĂłw wychowania, czyli o tym, co powinno być zrealizowane we wĹ‚aĹ›ciwie prowadzonym wychowaniu oraz d) wiedzÄ™ teoretycznÄ…, wyjaĹ›niajÄ…cÄ… caĹ‚Ä… rzeczywistość wycho­wawczÄ…, na ktĂłrÄ… skĹ‚adajÄ… siÄ™ dziaĹ‚ania wychowawcĂłw, proces rozwoju czĹ‚owieka i doskonaĹ‚ość, jakÄ… on ma osiÄ…gnąć. Nieza­leĹĽnie od rodzaju wiedzy pedagogicznej jej wartość uĹĽytkowa i prawdziwość poznawcza wynika zawsze ze sposobu opracowa­nia materiaĹ‚u, z ktĂłrego wiedza ta ma powstać. Pod wzglÄ™dem wiÄ™c opracowania faktĂłw naleĹĽy odróżnić wiedzÄ™ jednostkowÄ… od spoĹ‚ecznej oraz od wiedzy naukowej. Pierwsza tworzona jest przez jednostki czasem o genialnej intuicji wychowawczej, ale najczęściej ma ona charakter subiektywny, ograniczony do przypadkowych i fragmentarycznych doĹ›wiadczeĹ„ bezkrytycz­nie uogĂłlnionych. Dlatego teĹĽ wiedza spoĹ‚eczna o wychowaniu moĹĽe mieć wiÄ™kszÄ… wartość, poniewaĹĽ wyraĹĽa pewnÄ… tradycjÄ™ i doĹ›wiadczenie zbiorowe, przekazywane z pokolenia na poko­lenie w Ĺ›rodowiskach rodzinnych lub lokalnych. JednakĹĽe wie­dza potoczna o wychowaniu czÄ™sto zawiera przesÄ…dy i zabobony, a jej mÄ…drość ludowa, zawarta w przysĹ‚owiach, jest niepewna, bo zawsze prawie spotyka swe kontrprzysĹ‚owie, np. „z kim przestajesz, takim siÄ™ stajesz", ale „dobrego karczma nie ze­psuje, a zĹ‚ego koĹ›ciół nie naprawi". StÄ…d teĹĽ najwyĹĽszÄ… wartość poznawczÄ… i praktycznÄ… posiada wiedza naukowa, ktĂłra powsta­je na drodze systematycznego i logicznie poprawnego opraco­wania materiaĹ‚u faktĂłw, wydobywanego z różnych ĹşrĂłdeĹ‚ po­znania pedagogicznego przy pomocy Ĺ›ciĹ›le okreĹ›lonych metod badania, dostosowanych do wĹ‚aĹ›ciwego sobie przedmiotu bada­nego. PoniewaĹĽ pedagogika swÄ… podbudowÄ… przyrodniczÄ… naleĹĽy częściowo tylko do nauk przyrodniczych, a gĹ‚Ăłwnie do humani­stycznych, dlatego teĹĽ musi siÄ™ posĹ‚ugiwać metodami badawczy­mi obydwu tych grup nauki. Metoda przyrodnicza odnosi siÄ™ do bezpoĹ›redniego badania jakichĹ› zjawisk lub ich Ĺ›ladĂłw, majÄ…cych charakter powtarzal­ny, typowy, czyli egzemplaryczny, a nie indywidualny. Dlatego teĹĽ badanie takich zjawisk takĹĽe w wychowaniu i rozwoju czĹ‚o­wieka wymaga albo przyglÄ…dania siÄ™ ich przebiegowi, albo ce­lowego wywoĹ‚ywania zjawiska i powtarzania go, albo teĹĽ zlicze­nia wypadkĂłw pojawienia siÄ™ tegoĹĽ zjawiska. Mamy stÄ…d trzy ogĂłlne grupy metod badania przyrodniczego: metody obserwa­cyjne, eksperymentalne oraz statystyczne.51 a) Obserwacyjne metody w pedagogice dotyczÄ… albo dziaĹ‚aĹ„ wychowawcĂłw, albo zmian rozwojowych wychowankĂłw w ich naturalnym przebiegu. PoniewaĹĽ nauczyciel lub wychowanek mogÄ… obserwować samych siebie w zakresie przeĹĽyć wewnÄ™trz­nych, dÄ…ĹĽeĹ„ i wysiĹ‚kĂłw, dlatego teĹĽ w badaniu psychopedago-gicznych zjawisk stosujemy obserwacjÄ™ introspekcyjnÄ…, umoĹĽli­wiajÄ…cÄ… wglÄ…d w siebie. Najczęściej jednakĹĽe stosowane sÄ… metody obserwacji zachowania siÄ™ jednostki badanej, czyli obser­wacja ekstrospekcyjna (Ĺ‚ac. ekstra — na zewnÄ…trz, specto — patrzÄ™). ZewnÄ™trzna obserwacja moĹĽe dotyczyć albo opisu wy­padkĂłw jednostkowych (metoda kazuistyczna), albo zjawisk nienormalnych (metoda kliniczna), bÄ…dĹş teĹĽ poszczegĂłlnych pro­cesĂłw, jak np. zwalczania lenistwa przez wychowanka (metoda tematyczna). Wreszcie obserwacja moĹĽe obejmować zespół dzieci, np. klasÄ™ szkolnÄ… podczas lekcji, wĂłwczas taka obserwacja gru­powa moĹĽe zająć siÄ™ zachowaniem siÄ™ kilku jednostek w zespo­le lub stosunkiem grupy klasowej do jednostek. Wszelka obser­wacja pedagogiczna samego siebie, zachowania siÄ™ jednostki czy grupy moĹĽe być dorywcza, systematyczna lub ciÄ…gĹ‚a. Do kaĹĽdego wypadku dobieramy innÄ… technikÄ™ dokumentacyjnÄ… obserwacji, czy to w postaci notatek obserwacyjnych, notują­cych dane i przebieg faktĂłw bez interpretacji wĹ‚asnej obserwa­tora, ktĂłrÄ… jako przypuszczenia naleĹĽy wyodrÄ™bnić od samego opisu zdarzenia, czasem w formie systematycznie prowadzonego dziennika lub arkusza obserwacji, bÄ…dĹş teĹĽ protokółów obserwa­cyjnych, zapisujÄ…cych w sposĂłb ciÄ…gĹ‚y wszystkie moĹĽliwe szcze­góły zachowania siÄ™ i wypowiedzi badanych, np. protokóły lek­cyjne. b) Eksperymentalne metody badania w pedagogice dÄ…ĹĽÄ… do celowego wywoĹ‚ywania zjawisk i zmiany ich warunkĂłw, aby wykryć prawidĹ‚owoĹ›ci, zachodzÄ…ce miÄ™dzy nimi. Co do przed- miotu eksperymentowania moĹĽe on mieć takĹĽe charakter ekspe- rymentu introspekcyjnego, ekstrospekcyjnego lub grupowego. Natomiast pod wzglÄ™dem warunkĂłw, w jakich siÄ™ moĹĽe ekspe- ryment pedagogiczny odbywać, rozróżnia siÄ™ eksperyment na- turalny, laboratoryjny i Ĺ›rodowiskowy. PodstawÄ… kaĹĽdego z nich jest wywoĹ‚ywanie reakcji przy pomocy bodĹşcĂłw w postaci do- branych zadaĹ„. W naturalnym eksperymencie pedagogicznym jako przewaĹĽajÄ…cej metodzie stosuje siÄ™ zadania nie odbiegajÄ…ce od zwykĹ‚ych dziaĹ‚aĹ„ w szkole, czy w domu, a wiÄ™c np. wprowa- dzenie nowej prĂłbnej organizacji lekcji lub metody nauczania, nowej zabawy lub pracy (metoda sytuacyjna), zadanie w po- staci napisania wypowiedzi na jakiĹ› temat lub danie na piĹ›mie odpowiedzi na pytania kwestionariusza (metoda ankietowa i te- stowa badania inteligencji lub wiadomoĹ›ci). Laboratoryjny na- tomiast eksperyment wymaga izolacji badanego, stwarza sztucz- ne warunki, wprowadza pomiar przy pomocy instrumentĂłw, ogranicza czas dawania odpowiedzi. Wszystko to zapewnia wiÄ™kszÄ… Ĺ›cisĹ‚ość wynikĂłw, lecz odnosi siÄ™ do przebiegu zjawisk w pewien sposĂłb zdeformowanych. Mimo to eksperymenty labo- ratoryjne badajÄ… zainteresowania i uzdolnienia uczniĂłw (metody psychotechniczne), okreĹ›lajÄ… postawy i potrzeby osobowoĹ›ci (me- tody projekcyjne). Wreszcie eksperyment pedagogiczny moĹĽe dotyczyć wpĹ‚ywu Ĺ›rodowiska, np. szkolnego na wychowanka, okreĹ›lać jego rolÄ™ w grupie koleĹĽeĹ„skiej, wĂłwczas to stosuje siÄ™ metody socjometryczne, badajÄ…ce popularność jednostek w gru- pie, ich uznanie przez kolegĂłw lub teĹĽ odrzucenie. c) Statystyczne zaĹ› metody badania w pedagogice zmierzajÄ… do ujÄ™cia strony iloĹ›ciowej zjawisk, majÄ… wiÄ™c charakter maso- wy (prawo wielkich liczb) i odnoszÄ… siÄ™ do jednorodnych zbio- rowoĹ›ci. W zbiorowoĹ›ciach tych wystÄ™puje zróżnicowanie natu- ralnych cech, np. wzrostu dzieci tego samego wieku. Przy tym najwiÄ™kszy procent tej grupy przypada na Ĺ›redni wzrost, gdy niski i wysoki wskazuje mniejsze odsetki. NastÄ™puje wiÄ™c w zbiorowoĹ›ci rozsiew cech od minimalnych do maksymalnych, ukĹ‚adajÄ…cy siÄ™ w krzywÄ… zbliĹĽonÄ… do krzywej dzwonowej, w któ­rej Ĺ›rednia arytmetyczna wielkoĹ›ci stanowi wskaĹşnik staty­styczny charakteryzujÄ…cy danÄ… zbiorowość. W ten sposĂłb metoda przeciÄ™tnych (Ĺ›rednia arytmetyczna, mediana — punkt wyzna­czajÄ…cy poĹ‚owÄ™ liczebnoĹ›ci obserwacji, modalna — punkt naj­wiÄ™kszej liczebnoĹ›ci w rozkĹ‚adzie) uzyskuje wskaĹşniki, ktĂłre stajÄ… siÄ™ normÄ… dla okreĹ›lenia, np. stopnia rozwoju fizycznego chĹ‚opcĂłw czy dziewczÄ…t.52 Pomiar cech psychicznych lub wyni­kĂłw badaĹ„ testowych wymaga ujÄ™cia przy pomocy punktacji, ktĂłrÄ… ustala siÄ™ na podstawie skali oceny, jak np. stopni szkol­nych od 5 (bardzo dobra odpowiedĹş) do 2 (niedostateczna). W tym wypadku poza zwykĹ‚Ä… statystykÄ… procentĂłw promowa­nych i drugorocznych uczniĂłw moĹĽna badać nie tylko stopieĹ„ zmiennoĹ›ci w liczebnoĹ›ciach bardzo dobrych, dobrych, dostatecz­nych i miernych uczniĂłw, ale takĹĽe zaleĹĽnoĹ›ci liczbowe pomię­dzy różnymi wielkoĹ›ciami, ktĂłre przy pomocy metody korelacji ujawniajÄ… istniejÄ…ce zwiÄ…zki funkcjonalne wĹ›rĂłd badanych ilo­ściowo zjawisk. Wreszcie drogÄ… metody reprezentacyjnej moĹĽna statystycznie na podstawie celowo dobranej prĂłbki, uwzglÄ™dnia­jÄ…cej procentowe rozwarstwienie zbiorowoĹ›ci co do pĹ‚ci, wieku czy orientacji politycznej przeprowadzić badanie sondaĹĽowe opi­nii publicznej, odnoszÄ…ce siÄ™ do caĹ‚ej populacji, z ktĂłrej prĂłbkÄ™ losowo dobrano. StÄ…d teĹĽ metody statystyczne sÄ… rĂłwnieĹĽ meto­dami badawczymi, odkrywajÄ…cymi nowe fakty zaleĹĽnoĹ›ci ilo­ściowej, a nie tylko sposobem opracowania danych zebranych metodÄ… obserwacji czy eksperymentu. Sprawdź ofertę na litery reklamowe od tej agencji reklamowej

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mĂłwimy, ĹĽe kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, ktĂłre siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one takĹĽe przysadki mĂłzgowej, tarczycy i innych narzÄ…dĂłw. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”