Rozwój fizyczny
Układ oddechowy, krążenia i pokarmowy
Niezmiernie ważną rolę odgrywa w organizmie układ oddechowy, którego funkcja polega na pobieraniu tlenu z powietrza, wydalaniu produktów przemiany materii w postaci dwutlenku węgla i pary wodnej. W trakcie rozwoju dostrzega się w układzie oddechowym wiele zmian, które są przede wszystkim związane z rozrostem cafc-go ciała i zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen. Sprawność działania tego układu w każdym okresie życia kierowana jest potrzebami organizmu człowieka.
ZarÓwno u małego dziecka, jak i u człowieka dorosłego układ oddechowy zaspokaja zapotrzebowanie na tlen zależnie od pojemności narządu oddychania — płuc, jak i aktualnych potrzeb organizmu.
Podobnie jest z układem krążenia, którego sprawność uzależniona jest od rozrostu jego elementów, to jest od: serca, sieci połączonych naczyń krwionośnych, wydolności wysiłkowej, usprawnienia automatyzmu, dzięki któremu serce dostosowuje swą (funkcję do aktualnego zapotrzebowania organizmu.
Zmiany rozwojowe obejmują także układ pokarmowy. Praca przewodu pokarmowego i przebieg trawienia w róż-nych etapach rozwoju są podobne do analogicznych funkcji u osób dorosłych. Szybki rozrost organizmu w okresie dorastania jest możliwy dzięki materiałom budulcowym, których dostarcza właśnie układ pokarmowy. Z przyjmowaniem pokarmów i przyswajaniem przez organizm koniecznych składników wiąże się proces przemiany materii (metabolizm). Metabolizm organizmu wyraża się ilością zużytych kalorii *) przy bezczynności, bezruchu, spokoju. Kalorie uczestniczące w przemianie materii i energii pochodzą z białka, tłuszczów i węglowodanów pobieranych z pokarmem. Spożyte w pokarmach składniki kaloryczne są rozkładane na formy przyswajalne w przemianach: białkowej, tłuszczowej i węglowodanowej. Uczestniczą w tym układy: pokarmowy, krążenia i oddychania. Z przemiainą materii (metabolizmem) wiąże się: gospodarka cieplna, wodno-mineralna i procesy dążące do utrzymania stałości równowagi środowiska wewnętrznego — czyli mechanizmy homeostatyczne. Każda zmiana temperatury otoczenia uruchamia odpowiednie mechanizmy przystosowawcze (adaptacyjne). W przypadku przegrzania organizm pozbywa się nadmiaru ciepła przez np. pocenie się, obniżenie poziomu przemiany materii (mniej chętnie wtedy jemy, ale więcej pijemy chłodnych napoi), która stanowi źródło energetyczne organizmu.Szczególną rolę w organizmie pełni układ nerwowy, który stanowi fizjologiczny mechanizm wszelkich czynności ludzkich, organizując i koordynując je w zależności od potrzeb i sytuacji. Dzieli się on na układ ośrodkowy i obwodowy oraz układ autonomiczny 2). Układy te są powiązane ze sobą nie tylko anatomicznie, ale także pod względem pełnionych funkcji.
Układowi ośrodkowemu i obwodowemu zawdzięczamy naszą wiedzę o świecie, zarządzają one bowiem ruchami i odbiorem wrażeń zmysłowych. Ponadto pełni on rolę stacji przekaźnikowej, gdyż dzięki niemu wszelkie impulsy nerwowe dochodzą do wyższych pięter układu nerwowego, czyli do mózgu.
Niezmiernie ważną rolę pełni w regulacji naszych wszelkich czynności autonomiczny układ nerwowy, zwany także wegetatywnym. Kieruje on czynnościami wewnętrznymi, reguluje przemianę materii d stanowi podłoże wielu naszych uczuć. Reguluje takie procesy, jak: trawienie, krążenie krwi, niezależnie od ośrodkowego układu nerwowego, stąd nazwa autonomiczny.
Autonomiczny układ nerwowy składa się z dwóch układów (rozmieszczonych w różnych częściach rdzenia kręgowego i przedłużonego): z sympatycznego (współczulnego) i parasympatycznego (przywspółczulnego).
Układ sympatyczny (współczulny) nazywany jest układem aktywności, gdyż przygotowuje organizm do działania. Włókna nerwowe tego układu unerwiają wszystkie narządy wewnętrzne, gruczoły potowe, naczynia krwionośne. Powodują one: rozszerzanie się źrenic, przyspieszenie akcji serca, zwężenie naczyń krwionośnych. Układ ten wpływa hamująco na procesy trawienne i pokarmowe. Jest wyjątkowo czujny w sytuacji zagrożenia, wymagającej całkowitej mobilizacji organizmu. Towarzyszą temu uczucia, takie jak: lęk, złość a decydują o tym nierzadko, co nazywamy potocznie samopoczuciem dobrym lub złym.
Układ parasympatyczny (przywspółczulny) bierze początek w pniu mózgu i części krzyżowej rdzenia kręgowego. Jest w przeciwieństwie do układu sympatycznego układem zachowawczym. Włókna współczulne unerwiają mięśnie zwężające źrenice, powodują zwalnianie akcji serca, rozszerzają naczynia krwionośne. Jak widać, działa on anta-gonistycznie w stosunku do układu sympatycznego. Dzięki temu obydwa układy, działając razem, znajdują się w równowadze.
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”