Problemy młodzieży

Psychologiczny rozwój sexualny

W poszukiwaniu najwłaściwszych metod uświadomienia sek­sualnego uczniów w różnie kształtujących się warunkach szkol­nych należy mieć na uwadze pewne ogólne cechy charakteryzu­jące psychikę dziecka i stanowiące psychologiczne tło jego roz­woju seksualnego. W okresie przedszkolnym i w młodszym wieku szkolnym główne zadanie wychowawcy polega na umiejętnym udzielaniu odpowiedzi na pytania, jakie dzieci stawiają starszym na temat płci i rozrodu. Odpowiedzi powinny być krótkie i ścisłe oraz do­stosowane pod względem zakresu treściowego do stawianych pytań. Pytania dzieci w wieku szkolnym są bardziej złożone i dotkliwsze niż pytania przedszkolaków. Dominującą jednak sprawą jest tu — stale jeszcze pozbawione emocjonalnego zabarwienia — zainteresowanie zjawiskami otaczającego świata, którego pozna­nie jest w tym okresie życia szczególnie intensywne. W niektórych szkołach angielskich omawia się z młodszymi dziećmi w najprostszym zarysie budowę ciała ludzkiego i funk­cjonowanie jego narządów. W ramach tego programu mieszczą się również wzmianki na temat budowy narządów płciowych oraz najprostsze informacje o rozmnażaniu. Dzięki temu dzieci w młodszym wieku szkolnym dowiadują się, że większość zwie­rząt rozwija się z jaj oraz że pierwszy etap rozwoju ssaków — v/ tym i człowieka — odbywa się w ciele matki. Treść i zakres podanych informacji najzupełniej odpowiada etapowi psychicz­nego rozwoju dziecka w tym wieku. Wychowawca powinien pamiętać, że przy omawianiu z dzieć­mi tematyki dotyczącej płci nie może nabierać nadmiernego roz­pędu, aby od razu wyjaśnić „wszystko". W takim wypadku bo­wiem wysiłki jego mogą przynieść dzieciom więcej szkody niż korzyści. Dorośli popełniają często w stosunku do dzieci inny błąd pedagogiczny — okazują oni zniecierpliwienie, gdy dziecko, któremu udzielili już raz wyjaśnień wyczerpujących dla danego wieku i poziomu rozwoju, powraca do tego samego tematu w krótkim czasie kilka razy. Matki zamartwiają się, że dziecko tak bardzo interesuje się sprawami, które by najchętniej prze­milczały, i wyrzucają sobie, że w ogóle rozmawiały z dziećmi na ten temat. Wychowawcy w przedszkolu i w szkole nabierają podejrzeń, że dziecko znajduje się pod ujemnym wpływem kole­gów lub domu. „Lekceważenie pytań dziecięcych jest wielkim błędem wy­chowawczym" — pisze w swojej książce L. Wołoszynowa. „Tacy dorośli, którzy zniechęcają dzieci do pytań albo udzielają im powierzchownej lub mylnej informacji, przeszkadzają dziecku w jego normalnym dążeniu do poznania świata, do zrozumienia wszystkiego, co je otacza. Z drugiej strony informac­ja zbyt dokładna i ścisła może być także szkodliwa. Odpowiedź dorosłego i wszelkie samorzutne po­uczenie powinny być dostosowane do wieku i poziomu dziecka, do jego zdolności i moż­li w ości zrozumienia"1. Tymczasem chodzi o to, że dziecko nie było w stanie pojąć od razu wszystkiego, o czym z nim rozmawialiśmy, mimo że — naszym zdaniem — rozmowa była przeprowadzona w sposób przystępny. Rzadko kiedy dziecko jest w stanie nauczyć się czegoś i zrozumieć jakiś bardziej zło­żony problem na podstawie jednej, choćby najumiejętniej prze­prowadzonej rozmowy. „Jest ono w stanie pojąć na raz nie­wiele — pisze amerykański autor B. Spock — i wraca do tych samych pytań tak długo, aż nabierze wreszcie przekonania, że sprawa, o którą chodziło, jest jasna i prosta. Po czym — na nowym już etapie rozwoju — jest ono gotowe do innego spoj­rzenia na interesujący je przedmiot" -. Średni wiek szkolny cechuje się burzliwymi przemianami zachodzącymi w ustroju oraz psychice dziewcząt i chłopców. W tym okresie życia stosunek do spraw płci zaczyna nabierać zabarwienia emocjonalnego. Młodzież poświęca im uwagę nie tylko z pobudek poznawczych, z potrzeby dalszego rozszerze­nia zakresu wiedzy o świecie i życiu, ale przede wszystkim wskutek obudzenia się popędu płciowego. Jest to dość trudny okres życia zarówno z punktu widzenia psychologicznego i pe­dagogicznego, jak i lekarskiego. Cechuje się on często zachwia­niem równowagi psychicznej dziecka uwarunkowanym zaburze­niami natury organicznej i wewnątrzwydzielniczej (hormonal­nej). W tym okresie życia warunki bytowania oraz wpływ moralny i intelektualny środowiska mają szczególnie duże znaczenie. Doniosłym czynnikiem rozwoju w tym okresie jest wychowa­nie fizyczne, którego wpływ na prawidłowy przebieg procesu dorastania jest niezaprzeczalny3. Dobroczynny jest również wpływ pracy fizycznej i ruchu na świeżym powietrzu. Z obser­wacji poczynionych przez badaczy europejskich wynika, że okres dojrzewania u dziewcząt wiejskich przebiega na ogół normalnie i niepostrzeżenie, natomiast u miejskich częściej połączony jest z komplikacjami '. Jakkolwiek przemiany biologiczne dokonujące się w młodym ustroju mają ogromny wpływ na psychikę, a zwłaszcza na kształ­towanie się życia uczuciowego dorastającej młodzieży, to jednak istnieje pewna przesadna tendencja wśród wychowawców do tłumaczenia wszystkiego, co się dzieje w młodych lu­dziach w okresie dorastania, działaniem tylko tego jednego czyn­nika. Przecenianie znaczenia pierwiastka biologicznego („hor­monów") prowadzi niejednokrotnie do zbytnich uproszczeń peda­gogicznych, do niedoceniania wpływu innych czynników, jak racjonalna opieka higieniczna, dbałość o zdrowie, właściwy kli­mat domowy i atmosfera w szkole. L. Wołoszynowa pisze: „Wpływ otoczenia i stosunek doros­łych do dziecka decydują o tym, czy tzw. wiek przejściowy jest dla dziecka i otoczenia istotnie «wiekiem trudnym», czy tylko jednym z kolejnych okresów rozwojowych rosnącego człowieka, wymagającym i zrozumienia, i pokierowania nim, ale nie mają­cym znamion «kryzysu»" 2. Jednym z warunków bezpiecznego przeprowadzenia dziecka przez ten trudny okres życia jest właściwe i w odpowiednim cza­sie dokonane uświadomienie seksualne, udzielenie wyjaśnień do­tyczących zagadnień rozrodu oraz charakteru stosunków łączą­cych w małżeństwie mężczyznę i kobietę z uwzględnieniem za­równo następstw biologicznych, jak i psychologicznych oraz moralnych i społecznych tego związku. Niektóre wiadomości do­tyczące rozwoju seksualnego dziewcząt i chłopców (cechy doj­rzewania płciowego, miesiączka, erekcje, zmazy nocne) powinny być dzieciom podane nieco wcześniej, to znaczy przed wystąpie­niem znamion dojrzewania płciowego, tak aby dziecko nie prze­żywało po ich pojawieniu się żadnych obaw i niepokojów. Jest jeszcze jeden wzgląd, który przemawia za wcześniejszym omówieniem niektórych zagadnień płci. Dzieci w wieku 11 — 12 lat przyjmują informacje na ten temat znacznie lepiej — w spo­sób bardziej naturalny — niż w okresie późniejszym, gdy za- czyna się już wytwarzać emocjonalny stosunek do zagadnienia i dzieci podczas omawiania tych spraw z dorosłymi czują się bar­dziej zakłopotane. Nie trzeba dodawać, że prowadzenie w tych warunkach rozmów z dziećmi wymaga wielkiego taktu i wyso­kich kwalifikacji pedagogicznych. Istnieje wreszcie i takie niebezpieczeństwo, że zbytnie zwle­kanie z uświadomieniem dziecka o czekającym go nowym etapie życia i rozwoju doprowadzi do tego, że poszuka sobie ono informatorów wśród grona starszych kolegów. Takie „uświado­mienie" polega przeważnie na przekazaniu wiadomości wypa­czonych, niekompletnych i co najważniejsze — podanych w wul­garnej formie. Wszystko to może przesądzić na długi czas o sto­sunku „uświadomionego" do zagadnienia. W omawianiu spraw płci z dziećmi na progu okresu dorasta­nia nie należy przeładowywać lekcji określeniami technicz­nymi i naukową terminologią, jednakże będzie pożyteczne za­poznać dzieci z pewną liczbą takich określeń, które chcielibyśmy przyswoić dziecku, aby nie miało ono potrzeby korzystania z obiegowej terminologii mającej zazwyczaj charakter wulgarny. Dobór nazw i określeń bliskich naszemu językowi i nie odstra­szających obcością brzmienia nie jest łatwy. Na trudności tego rodzaju uskarżają się zresztą również wychowawcy w innych krajach .

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”