Rozwój
Funkcje wychowawców-educere
Educere znaczy etymologicznie wyciągać z czegoś i wyzwolić, stąd jako funkcja wychowawców dotyczy wyprowadzenia wychowanka ze stanu naturalnego do wyższego stanu moralnego i w związku z tym polega na wyzwoleniu jednostki wychowywanej z ciasnoty, egoizmu przez zmianę nastawienia w kierunku altruizmu. Łączy się to zadanie z procesem socjalizacji, uspołecznienia wychowanka, którego siła etosu społecznego chce zasymilować i upodobnić do obowiązującego wzorca postępowania w społeczności. Funkcja educere polega więc na udzielaniu pomocy wychowankowi w zakresie dobrego przystosowania się (ang. adjustment) do zadań życia społecznego nie tylko pod względem moralnym, ale także życiowym i praktycznym, jak np. obiór zawodu i znalezienie sobie właściwego miejsca w społeczeństwie zgodnie ze swymi właściwościami. Educare zaś znaczy wyprowadzać w górę, w funkcji wychowawczej jest to więc skierowanie rozwoju wychowanka ku określonemu ideałowi nowego człowieka. Uwrażliwienie wychowanka na przeżycie wartości kulturowych ułatwia sublimację, proces uwznioślenia i uszlachetnienia człowieka na drodze pedagogiki ideału, np. narodowego (miłość Ojczyzny), społecznego (sprawiedliwości społecznej), religijnego, w czym wielką rolę odgrywają wzory „wielkich" ludzi, bohaterów narodowych, uczonych, odkrywców, pisarzy, artystów oraz postaci świętych. Wreszcie funkcja initiare, znacząca wtajemniczanie, okazuje się najstarszą funkcją wychowania, gdyż występuje już jako inicjacja u ludów pierwotnych (por. rozdz. I p. 2). Miała ona zawsze znaczenie magiczne, potem religijne i mistagogiczne (np. w misteriach eleuzyjskich tajne ceremonie ku czci Demeter, Per-sefony i Dionizosa), a nawet chrześcijańskie sakramenty św. chrztu, bierzmowania i Eucharystii nazywane są initiatio Christiana. Ogólnie biorąc funkcja wychowawcza initiare polegana wtajemniczeniu wychowanków w sprawy losu doczesnego i wiecznego człowieka. Natomiast w wychowaniu chrześcijańskim następuje jeszcze integracja wszystkich funkcji wychowawców w najwyższej funkcji christianisare, czyli wychowania Chrystocentrycznego, w duchu Chrystusa. Sięga ona do funkcji najgłębszej sanare i przemieniając ją w sposób nadprzyrodzony zmierza do uzdrowienia przez leczące działanie łaski skażonej natury ludzkiej na skutek grzechu pierworodnego. Podobnie psychoterapeutycznie rozwiązuje z grzechu, uwalnia z poczucia winy i uzdrawia psychicznie. Natomiast chrześcijańska funkcja edocere przekracza naturalne podawanie informacji nawet religijnych o treści prawd Objawionych, prowadzi do Boga jako źródła wszelkiej prawdy i rozwija świadomość wiary, która jest osobową odpowiedzią człowieka w dialogu z Bogiem, ogłaszającym przez swój Kościół orędzie zbawienia. Educere w wychowaniu chrześcijańskim staje się przystosowaniem wychowanka do życia w społeczności wiernych w Kościele i włączeniem go do apostolatu świeckich. Edu-care po chrześcijańsku pojęte prowadzi do naśladowania Chrystusa jako najwyższego boskiego ideału człowieka. Initiare zaś zbliża mistycznie dziecko do Chrystusa w I Komunii Św., a przez liturgię wychowuje do chrześcijańskiego spotkania losu doczesnego i życia wiecznego. Druga dziedzina pomocy wychowawczej dotyczy potrzeb rozwojowych wychowanka, które występują w postaci jego aktywności własnej, początkowo jako zabawa, potem dociekanie, praca, twórczość i w końcu jako modlitewne przeżycie światopoglądowe. Ponieważ, jak już wiemy w wymienionych formach rozwojowych życia manifestują się czynniki osobowościowe duchowości ludzkiej (por. rozdz. XII p. 2), wobec tego rola wychowawców wobec nich polega przede wszystkim na kierowaniu zabawą, dociekaniem, pracą, twórczością i przeżyciami światopoglądowymi wychowanka tak, by przez selekcję przedmiotów aktywności, przez poradnictwo psychologiczne i kierownictwo duchowne coraz bardziej wydobywać i utożsamiać pierwiastki duchowości. Tak więc kierowanie zabawą dziecka przedszkolnegopowinno zmierzać do kształtowania podstawowych zdolności wartościujących i do tworzenia dziecięcych ideałów zgodnie z ideałem człowieka (nie wolno dopuścić, by dzieci bawiły się dziko). Kierowanie dociekaniem zaś ma się przyczynić do rozwijania rozumności wychowanka, by jego zainteresowania poznawcze nie poszły w kierunku tylko ciekawości sensacyjnej czy seksualnej. Praca wychowawczo pokierowana dąży do rozwijania siły woli wychowanka i jego zdolności wolnego wyboru dobra oraz brania odpowiedzialności moralnej. Twórczość następnie pokierowana właściwie przez wychowawców powinna ukształtować talenty i uzdolnienia wychowanków w kierunku humanistycznym, to znaczy pod kątem dobra ludzi, a nie z ich szkodą. Wreszcie głębsze przeżycie światopoglądowe pozostając pod kierownictwem duchownym ma wtajemniczyć wychowanka w losy ludzkie i doprowadzić do prawdziwego światopoglądu i doskonałości religijnomoralnej poprzez różne formy inicjacji chrześcijańskiej dostosowane warstwowo do wieku, od inicjacji przeżyciowej u małego dziecka, przez inicjację uświadamiającą treści wiary w wieku szkolnym, przez inicjację działaniową w okresie dorastania, inicjację wartościującą kulturalnie w wieku młodzieńczym aż do całkującej inicjacji światopoglądowej w warstwie ostatniej, dającej zrozumienie sensu życia, losu, szczęścia, śmierci, wieczności. Wychowawcy wprawdzie nie biorą bezpośrednio udziału w procesie jakościowego dojrzewania struktur postępowania, jak charakter, osobowość lub światopogląd, jednakże to przede wszystkim oni swą pracą, pomocą i kierownictwem dostarczają i gromadzą materiał do budowy struktur rozwojowych i są odpowiedzialni za wykonanie swoich zadań, wszystkich funkcji od sanare do initiare, dostosowanych do sytuacji wewnętrznej wychowanka i związanych z tym potrzebnych czynności wychowawczych. Z przeglądu czynności wychowawców wynika, co łatwo zauważyć, że w procesie rozwojowym zachodzi w nich stopniowa zmiana od dozorowania przez nauczanie i wychowanie do kształcenią i spotkania duchowego. Gdy początkowo dozorowanie jest wybitnie autorytatywne i wymaga wysiłku samego wychowawcy, to później jego rola w kształceniu i w spotkaniu duchowym schodzi na drugi plan, sprowadza się do pomocy w zakresie przygotowania i kierowania, natomiast wykonanie wówczas staje się samodzielnym działaniem wychowanka. Mamy w tym procesie zjawisko potęgującej się samodzielności wychowanka, o której wiemy, że stanowi cel ostateczny wychowania Rosnąca samodzielność ruchowa, dążeniowa, uczuciowa, wo-litywna i umysłowa wychowanka pozostaje pod wpływem rozwijających się czynników osobowościowych duchowości ludzkiej i wyraża się przede wszystkim we własnej aktywności dziecka i młodocianego najpierw w postaci zabawy, potem dociekania, z kolei pracy, twórczości i głębszego przeżycia światopoglądowego. Każda z tych rozwojowych form życiowych z jednej strony podlega kierowaniu przez wychowawców przy pomocy ich czynności dozorowania, wychowania, kształcenia i spotykania, a równocześnie z drugiej strony, subiektywnej, stanowi naturalny teren, na którym wzrasta coraz potężniej udział duchowej samodzielności wychowanka i dochodzi do skutku konieczne współdziałanie wychowywanego młodego człowieka z wychowawcami. Zasadnicza przemiana w tym procesie rozwojowym dotyczy stopniowego zanikania autorytatywnego działania wychowawców na rzecz wzrastającego udziału samodzielności wychowanka i jego coraz pełniejszej wolności wewnętrznej. Przebieg tego procesu przemiany charakteru działania wychowawców i wychowanka obrazuje poniższy schemat, w którym poglądowo widzi się jak sfera kierownictwa agosu (celowego działania wychowawców) zanika, a rozszerza się sfera samodzielności wychowanka, dochodząca do pełnej wolności wewnętrznej, zmierzającej do tego samego celu wychowawczego, wskazanego przez wychowawców. Funkcjonalna równowaga sił autorytetu wychowawczego i samodzielności wychowanka umożliwia prawidłowy przebieg procesu wychowania i stwarza zasadniczy kierunek skuteczności działania wychowawców, którym jest zawsze coraz bardziej dobrowolna i świadoma współpraca wychowanka z wychowawcami w dążeniu do tego samego celu jako ideału nowego człowieka.“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”