Wychowanie

Moraliz socjalistyczny

Z założeń światopoglądowych i filozoficznych płyną, jak wiemy, określone idee, które w zetknięciu z potrzebami wycho­wania przybierają postać kierowniczych idei pedagogicznych, dostosowanych do problemów epoki i społeczeństwa. Z analizy sytuacji wychowawczej po II wojnie światowej wiemy, że pomijając naczelną sprawę modelu „nowego człowieka" (w socjalizmie budowniczego nowego ustroju według nauki Marksa i Lenina; analogicznie — w chrześcijaństwie czło­wieka chrystocentrycznie budującego Królestwo Boże) na czoło wysunęły się trzy palące sprawy formułujące tego nowego czło­wieka, a mianowicie: 1 — konieczność wychowania moralnego dla odnowy moralności publicznej (idea moralizmu), 2 — po­szanowanie osoby ludzkiej (idea personalizmu) oraz 3 — reali­zacja właściwych ludzkich stosunków (idea humanizmu). Także w systemie wychowania socjalistycznego pomimo początkowych oporów i trudności pryncypialnych rozwój dziejowy musiał do­prowadzić do procesów wyrównawczych, które wprowadziły po­wszechnie występujące problemy wychowania i skłoniły do szu­kania rozwiązań problemu moralności, osoby człowieka i stosun­ków międzyludzkich w myśl założeń światopoglądowych marksi-zmu-leninizmu. Moralizm socjalistyczny kształtował się od wystąpienia Marksa i Engelsa w Manifeście komunistycznym, w którym jego twórcy, atakując moralność mieszczańską, równocześnie bronili się przed zarzutem amoralności. W praktyce zaś ruchów robot­niczych zaczęły się tworzyć nowe, obowiązujące normy moralne postępowania, jak solidarność, wzajemna pomoc i współpraca, wierność towarzyszom itp. Stąd Engels odrzucając wszelką do­gmatykę moralną „w charakterze wiecznego, ostatecznego, nie­zmiennego odtąd prawa moralnego" twierdzi, że „cała dotych­czasowa teoria moralności jest — w ostatniej instancji — wy­tworem każdorazowej sytuacji ekonomicznej społeczeństwa. A że społeczeństwo rozwijało się dotąd poprzez przeciwieństwa kla­sowe, moralność była zawsze moralnością klasową". W związku z tym ogłoszeniem relatywizmu zasad moralnych długo sądzono, że socjalizm nie potrzebuje opracowania syste­mu swojej etyki, toteż nią się nie zajmowano, chociaż Maka-renko pierwszy dopominał się o teorię moralną dla ułatwienia wychowania pisząc: „W naszej szkole nie ma teorii moralności, nie ma ani takiego przedmiotu, ani osoby, która by go wykładała lub której obowiązkiem byłoby zaznajamianie dzieci z zagadnie­niami tej moralności według pewnego programu. W dawnej szkole uczono religii... Inna kwestia, czy ta nauka dawała wy­niki dodatnie, czy też nie, ale w pewnym stopniu problematykę moralną przedstawiano uczniom w ujęciu teoretycznym... W swojej praktyce doszedłem do przekonania, że również nam są bezwzględnie potrzebne wykłady z teorii moralności". To­też obecnie istnieją w uniwersytecie katedry etyki marksistow­skiej, które opracowują jej problemy teoretyczne. Jeden z pierwszych etyków marksizmu Aleksandrów powią­zał moralność z nadbudową ideologiczną, określając ją jako „jedną z form świadomości społecznej, zawierającej zasady lub normy postępowania ludzi, które wytworzyły się w społeczeń­stwie ludzkim na tym czy innym etapie rozwoju historycznego i są charakterystyczne dla danej klasy społecznej". Dlatego też wyjaśniano dalej, że moralność nie jest ani wrodzona, ani objawiona przez Boga, lecz jest tworzona przez ludzi dla ich interesów, ma więc charakter zjawiska społecznego, zrodziła się w procesie współpracy produkcyjnej, rozwijała się historycznie i ulegała rozbiciu klasowemu, które w interesie burżuazji pod­budowano mistyfikacją metafizyczną i religijną. Stąd rozwojo­wo najwyższą formą moralności jest moralność komunistyczna jako świadomość społeczna, służąca do przyśpieszenia walki przebudowę ustroju w kierunku bezklasowości i opanowanie produkcyjne przyrody. Dobro jest więc tym, co pomaga sprawie rewolucji, zło zaś jej przeszkadza lub hamuje. Ponieważ o walce rewolucyjnej decyduje polityka partii komunistycznej, wobec tego moralność komunistyczna nosi cechę partyjności, polega na posłuszeństwie i oddaniu się partii. Ogólnie więc biorąc, stwier­dzono, że także moralność socjalistyczna jest moralnością hi­storyczną (zmienną zależnie od potrzeb epoki), społeczną (do­tyczy norm postępowania wobec zbiorowości), klasową (służy dobru klas społecznych), partyjną (uzgodnioną z linią polityczną) laicką (bez uzasadnień metafizycznych i religijnych). Po roku 1956 w Polsce Ludowej rozwinęła się dyskusja na tematy etyczne, dotyczące okresu błędów i wypaczeń ideologicz­nych, w wyniku której sformułowano postulaty uzupełnienia etyki marksistowskiej: a) zasadami moralności ogólnoludzkiej, która podobnie jak język nie wchodzi w całości do nadbudowy i może być przyjęta nawet przez klasy antagonistyczne (jak np. zasada „szanuj ojca i matkę"), b) rozciągnięciem zasad etyki społecznej na etykę prywatną, ponieważ znęcanie się pijaków nad rodzinami, niepłacenie alimentów na dzieci pozamałżeńskie, niespłacanie rat za meble itp., demoralizowanie dzieci przez ro­dziców, traktowane dotychczas jako sprawy ściśle prywatne, stały się plagami społecznymi, wreszcie c) przez szukanie nau­ kowej motywacji dla etyki laickiej, skoro sama zasada par­tyjnego posłuszeństwa okazała się niewystarczająca. W ten spo­sób ostatnio proces rozwijania etyki socjalistycznej wkroczył na nowe tory wynalezienia świeckich uzasadnień dla znanych powszechnie zasad moralnych, wyrażonych w obyczajach spo­łecznych lub zwyczajowych ceremoniach. Wyrazem tej potrze­by moralizmu socjalistycznego jest kodeks wojskowy pt. Zasady etyki kadry Ludowego Wojska Polskiego, dyskusja nad dalszym uzupełnieniem pt. Obyczaje i zwyczaje kadry Ludowego Wojska Polskiego oraz Ceremoniał wojskowy. Dokumenty te podej­mują problemy wychowania społecznego, postawy ideowej, mo-ralnoetycznej i obywatelskiej, mające znaczenie ogólnospołeczne dla wszystkich obywateli jak też znaczenie dla kadry zawodo­wej, która jest wychowawcą młodzieży wojskowej i ma dać przykład ofiarnej i wiernej służby narodowi. Natomiast w eto-logii marksistowskiej dyskusja nad problemami moralnymi społeczeństwa socjalistycznego w walce z etyką religijną szuka drogi do sformułowań etyki zawodowej, w tym także etyki nau­czycielskiej. Równocześnie odbywa się praca nad określeniem zasad, metod i podstaw teoretycznych wychowania moralnego w szkole socjalistycznej.

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”