Rozwój uczuciowy

Uczucia lęku, zmartwienia i strapienia

Często tłumaczymy sobie na odwrót niektóre przejawy uczuć młodocianych, jakby zapominając, że były one kie­dyś i naszym udziałem. Zapominanie jest rzeczą ludz­ką, podobnie jak uczucie lęku, strachu, gniewu, złości, wrażenie wszechobecności w naszym życiu zmartwień mniej lub bardziej wyolbrzymionych i frustracji *). Te ostatnie, określane jako stany frustracyjne, związane są z niemożnością zaspokojenia potrzeb w wyniku napotyka­nych przeszkód w szkole, wśród rówieśników, w domu rodzicielskim. Frustracja — stan pewnego napięcia psychicznego, spowo­dowany niezaspokojeniem jakichś potrzeb, albo niemożnością osiągnięcia jakiegoś celu. Ambiwalencja — dwojakość, dwuwartościowość uczuć. Do­znawanie jednocześnie dwóch sprzecznych uczuć 1 chęci w stosunku do tych samych osób, przedmiotów albo sytuacji. Wymienione uczucia stały sią przedmiotem badań w odniesieniu do okresu dorastania. Wyróżniono trzy ka­tegorie strachu ): Strach przed przedmiotem materialnym, bodźcami, którymi są: zwierzęta, ogień, burza, hałasy, lot samolo­tem. Strach przed sytuacjami społecznymi — przykładem tego jest lęk przed osobami reprezentującymi określone autorytety, przed nawiązywaniem kontaktów z (ludźmi, przebywaniem w licznym towarzystwie i mało znanym, przed wystąpieniami publicznymi, nawet w klasie, przed tablicą. Pewna szesnastoletnia dziewczyna przeżywała tak silne lęki przed odpowiadaniem przy tablicy, że dochodzie ło w czasie odpytywania w jej organizmie do wielu kło­potliwych objawów. Szczególnie były one widoczne na twarzy i szyi w postaci czerwonych plam, „burczenie w żołądku" (tak głośne, że wywoływało złośliwe komentarze), pocenie się rąk, a także parcie na mocz. Objawy to nie występowały, gdy nie odpowiadała przy tablicy, lecz przy ławce. Na szczęście znalazła zrozumienie u swej wycho­wawczyni, która musiała wytłumaczyć owe „niedyspozy­cje" dziewczynki i przekonać innych nauczycieli o jej kło­potach. Dziewczyna cieszyła się opinią pilnej, pracowitej uczennicy. Strach związany z własną osobą, a dotyczący zja­wisk natury ogólnej. Do tej grupy będą należały bodźce, takie jak: własne choroby i najbliższych, przewidywanie śmierci, utrata rodziców, problemy związane z sensem ży­cia, niepokojami światopoglądowymi, z zagadnieniami spo­łecznej sprawiedliwości, równości itp. Oprócz wymienionych kategorii lęk wywołują różne sy­tuacje konfliktowe w domu rodzinnym. Groźby wypo­wiadane w obecności dzieci pod adresem jednego z ro­dziców, rękoczyny, atmosfera w okresach poprzedzających rozwód wywołują, obok lęku, uczucia ambiwalentne2), rozterkę po czyjej stanąć stronie: matki czy ojca, których darzy się jednakowym uczuciem. Silne napięcia i ogarnia­jące uczucie strachu w takich sytuacjach doprowadzają do ucieczek z domu, zachowań demonstracyjnych — celem zwrócenia uwagi (obydwojga lub jednego z rodziców) na siebie przez jakiś szczególnie drastyczny, niedozwolony czyn. Przykładem takim jest przypadek pewnego piętna­stolatka, który w czasie nieobecności swych skłóconych rodziców przyprowadził kolegów do domu, urządził pija­tykę, a w przypływie agresji dokonał zniszczenia wysoko cenionego przez ojca przedmiotu — instrumentu muzycz­nego. Ojciec był muzykiem i ów instrument potrzebny był mu do wykonywania zawodu. Kary fizyczne, oczekiwane nagrody, opinie o postępach w nauce, w wybranej dziedzinie — mogą stanowić także źródło lęków dorastających. Wraz z wiekiem słabną lęki przed konkretnymi przed­miotami materialnymi. Owady, pająki, które napawały dotąd strachem, stają się dla niektórych czasami przed­miotem badań przyrodniczych. Spotyka się w opowiada­niach młodocianych silny lęk przed surowym ojcem, zło­śliwym i niesprawiedliwym nauczycielem, a także przed grupami przestępców, chuliganów, pijaków, przed fałszy­wymi koleżankami lub kolegami. Z czasem maleje strach, bodźce lękowe odsuwają się na dalszy plan i jednostka staje się na nie odporniejsza. Odmianą lęków są zmartwienia i strapienia, będące także udziałem młodocianych. Najczęstszym powodem zmartwień są niepowodzenia w nauce, konflikty z rodzi­cami, utrata przyjaciółki, przyjaciela. Przyczyną strapień są problemy związane z własną osobą, wyglądem zewnę­trznym (mankamenty twarzy — piegi, krostki i krosty), cechami charakteru. Z tym rodzajem uczuć wiążą się sta­ny frustracji wynikające z niezaspokojonych potrzeb, prag­nień, dążeń czy marzeń dziewczyny lub chłopca. Nieza­spokojone potrzeby stanowią duże utrudnienie w ukształ­towaniu się postawy społecznej, uwzględniającej interesy innych, powodują brak współdziałania i współ odczuwania. Prowadzi to do egocentryzmu, złośliwości, różnych form agresji — słownej, czynnej, pośredniej, łagodnej. Uniemożliwienie zaspokojenia wywołuje wybuch agre­sji słownej, manifestującej się w wyzwiskach, obraźliwych określeniach osoby, która była tego wybuchu powodem. Czynnym objawem agresji mogą być rękoczyny, a pośredniej: „zawzięte" milczenie, zaciętość i chęć niszczenia przed­miotów należących do osoby, która stała sdę przyczyną kłopotów. Nie u wszystkich dorastających występują opi­sane formy agresywnego zachowania. Zdaniem niektórych psychologów formy agresji uwarunkowane są wzorcami kulturowymi i spotykanymi we własnych rodzinach. Większą potrzebę agresji wykazują ci dorastający, któ­rzy w dzieciństwie doświadczali kar cielesnych, mieli bru­talnego ojca, rozhisteryzowaną, nieopanowaną matkę. Reakcje złości i gniewu wywołują różne przejawy agre­sji (w formie ośmieszania, przezwisk i dokuczania) ze / strony rodzeństwa, kolegów i otoczenia. Zarówno dziew­częta, jak i chłopcy *) nie lubią niemądrych żartów, uda­wania, przechwalania się, „skarżypytstwa", obmawiania, wścibstwa. Dostrzegają zjawiska społeczne i polityczne, chcą ulepszać otoczenie, lecz razi ich marnotrawstwo, nie­solidna praca, oszustwa sprzedawców. Pozytywne cechy charakterologiczne znajdują uznanie i chęć naśladowni­ctwa. Lęki młodocianych wywołuje poczucie zagrożenia, oba­wa przed kompromitacją i ośmieszeniem się wobec osób, na których im szczególnie zależy. Długotrwałe poczucie zagrożenia może sprzyjać przekonaniu o własnej „niższo­ści", nieudolności, powodować brak wiary w siebie, nie­pewność w działaniu. Lęki powstałe w dzieciństwie, a wy­nikłe z owego poczucia zagrożenia, zapadają głęboko i choć w okresie dorastania stają się irracjonalne, nie zaw­sze udaje się je wyperswadować. W tym okresie młodociani mogą doświadczyć wielu ciężkich i bolesnych przeżyć, które są wynikiem złej sy­tuacji rodzinnej, obojętności otoczenia i szkoły. Ślady te­go pozostają długo w pamięci i mogą zaważyć na całym życiu.

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”