Zdrowie

Ciąża i rozwój płodu

Ciążą nazywamy okres od zapłodnienia do porodu. W tym czasie dokonuje się w łonie matki rozwój nowej istoty — od ja­jeczka do ukształtowanego w pełni organizmu. Okres ten trwa u kobiety średnio 280 dni, co stanowi 10 miesięcy księżycowych (po 28 dni) lub 9 miesięcy kalendarzowych. W tym czasie dokonuje się w ustroju kobiety szereg przemian będących wyrazem dostosowania się do zmienionych warunków środowiska wewnętrznego, zależnych od obecności w macicy pło­du, jego przemiany materii oraz zwiększających się stale wymia­rów i wagi. O ogromie dynamiki wewnątrzmacicznego rozwoju płodu dają wyobrażenie zestawienia następujących faktów: proces rozwoju organizmu rozpoczyna się od podziału po­jedynczej komórki (zapłodnionego jaja), a liczbę komórek ciała u dojrzałego płodu szacuje się na 2—3 miliardów (!); średnicę jaja ludzkiego określa się w przybliżeniu na 200 mikronów (około l/t milimetra), a po 10 miesiącach długość doj­rzałego płodu wynosi przeciętnie 50 cm, czyli około 2 500 razy więcej; ciężar jajeczka ludzkiego ocenia się na około */to miligrama, a waga donoszonego płodu wynosi przeciętnie 3,0—3,5 kilogra­ma, tj. aż 60—70 milionów razy więcej. Widzimy więc, że chodzi tu o burzliwy proces powodujący gwałtowną zmianę warunków wewnętrznych ustroju kobiety, z dnia na dzień, niemal z godziny na godzinę. Rosnący płód żywi się i oddycha kosztem matki, jak również pozbywa się niepo­trzebnych produktów przemiany materii za pośrednictwem jej narządów wydalniczych. Serce, płuca, wątroba, nerki, żołądek i jelita muszą sprostać dodatkowym zadaniom. Mięśnie, kości i skóra muszą się dostosować do zmieniających się szybko warun­ków spowodowanych przez wzrost macicy, jej ucisk na otacza­jące narządy w jamie brzusznej, zwiększanie się obwodu brzucha, a w związku z tym również i warunków statyki ciała. Z tego względu ciąża jest okresem, któremu często towarzy­szą dolegliwości i złe samopoczucie. Ograniczona sprawność fi­zyczna, uczucie troski, mające swoje źródło w odpowiedzialności za powołaną do życia istotę, czasem obawa przed przykrościami związanymi z samym porodem — wszystko to przyczynia się do nadania psychice kobiety ciężarnej specyficznych cech powagi i dostojeństwa. Z punktu widzenia biologicznego oraz higienicznego ważna jest znajomość poszczególnych faz rozwojowych płodu i okresów ciąży. O istnieniu ciąży można przypuszczać na podstawie tzw. obja­wów domyślnych. Kobieta odczuwa nudności, miewa wymioty (zwłaszcza rano, na czczo), staje się nadmiernie wrażli­wa, nerwowa, łatwo popada w stan przygnębienia, odczuwa wstręt do pewnych potraw lub zapachów, to znów pojawia się u niej niespodziewanie apetyt na rzeczy niejadalne (np. kreda); nad­miernie tyje lub chudnie, sutki jej obrzmiewają i stają się bolesne. Wszystkie te objawy mogą jednak występować i w różnych stanach chorobowych; dlatego nie należy ich uważać za pewne oznaki ciąży. Więcej pewności dają tzw. objawy prawdo­podobne. Należą tu: Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego. Jest to objaw szczególnie ważny u kobiet miesiączkujących regularnie. Jednak znane są stany chorobowe, w których również dochodzi do za­trzymania miesiączkowania. Zdarza się to także w następstwie doznanych wstrząsów psychicznych. Rozpulchnienie i zasinienie sromu (warg sromowych większych i mniejszych). Zmiany w sutkach. Polegają one na obrzmieniu i poja­wieniu się w piersiach uczucia napięcia. Brodawki stają się bar­dzo wrażliwe na dotyk, obwódka brodawek jest intensywniej zabarwiona niż zwykle. Już w pierwszych tygodniach ciąży można z piersi wycisnąć kilka kropel szarej, mętnawej wydzie­liny zwanej siarą. Podwyższenie ciepłoty. Bierzemy pod uwagę ciepłotę mie­rzoną rano, tuż po obudzeniu się, przed wstaniem z łóżka. Za­zwyczaj wynosi ona we wczesnym okresie ciąży 37—37,4°. Dodatni wynik próby biologicznej, zwanej próbą Zonde-ka-Aschheima. Próba ta nie jest jednak całkowicie rozstrzyga­jąca, gdyż w około 2% wypada dodatnio u kobiet nie będących w ciąży. Objawy pewne występują dopiero w drugiej połowie ciąży. W okresie tym można już dotykiem stwierdzić części płodu i wysłuchać w dolnej części brzucha ciężarnej charakterystyczne jego tętno. Podobnie jak na podstawie braku krwawień miesięcznych nie można być stuprocentowo pewnym, że kobieta jest w ciąży, tak też i w oparciu o utrzymywanie się krwawień nie można wnosić, że ciąży nie ma. W pewnych, rzadkich wprawdzie, przypadkach krwawienia miesięczne utrzymują się mimo ciąży przez 1—3, a nawet przez więcej miesięcy, choć nasilenie ich jest wtedy przeważnie mniejsze niż w normalnej miesiączce. Ciążowe próby biologiczne (jak np. Zondeka--Aschheima) opierają się na fakcie, że łożysko — narząd istnieją­cy u kobiety tylko w okresie ciąży — wydziela w dużej ilości hormony ciążowe i że hormony te przedostają się z krwi do mo­czu. Jeżeli niewielka ilość takiego moczu zostanie wstrzyknięta zwierzęciu, to jego narządy rozrodcze ulegają po paru dniach powiększeniu i rozpulchnieniu. Próba Zondeka-Aschheima informuje nas o możliwości istnie­nia ciąży bardzo wcześnie, bo już począwszy od dwunastego dnia, licząc od daty, kiedy powinna wystąpić ostatnia miesiączka. Zapłodnienie jaja przez plemnik dokonuje się najczęściej w rozszerzonej części jajowodu, zwanej bańką jajowodu. Jajo po połączeniu się z plemnikiem w ciągu kilku godzin dzieli się na dwie komórki, te z kolei dzielą się znów — każda na dwie dalsze komórki itd. Do trzeciego miesiąca podziałów takich do­konuje się ponad dwadzieścia, w wyniku czego zarodek ludzki w trzecim miesiącu składa się już sponad 4 milionów komórek. Jedna z późniejszych faz podziału jaja nosi nazwę mor u la, ponieważ twór będący wynikiem podziału wielokrotnego przypo­mina kształtem i budową owoc morwy. Dalszą fazę podziału sta­nowi tzw. pęcherzyk zarodkowy. Kolejne etapy podzia­łu zapłodnionego jaja ludzkiego do fazy pęcherzyka zarodkowego przedstawia tablica IV, ryc. 10. Komórki pęcherzyka zarodkowego ulegają zróżnicowaniu, tworząc dwie grupy: grupę komórek, z których powstaje właści­wy zarodek z otaczającą go błoną płodową zwaną o w o d n i ą, oraz komórki, z których powstaje błona płodowa zwana koś­ni ó w k ą. Kosmówka stanowi zewnętrzną osłonę pęcherzyka za­rodkowego. Kosmki tej błony wrastają w rozpulchnioną śluzów­kę macicy, powodując jej stopniowe nadżeranie, dzięki czemu dochodzi do zagnieżdżenia się zapłodnionego jaja w śluzówce macicy. Obraz zagnieżdżonego jaja przedsta­wia tablica IV, ryc. 9. Zagnieżdżenie następuje zwykle 6—7 dnia od chwili zapłod­nienia jaja. Kosmki kosmówki powodują nie tylko naruszenie ciągłości śluzowej błony macicy, ale również nadżarcie drobnych naczyń krwionośnych. Wylewająca się z tych naczyń krew ob­mywa jakby zagnieżdżone jajo, dostarczając mu jednocześnie pokarmu i tlenu potrzebnego do dalszego wzrostu. Pępowina zawiera trzy naczynia krwionośne: żyłę pępowino­wą, doprowadzającą krew bogatą w pokarm i tlen z łożyska do płodu, oraz dwie tętnice pępowinowe, odprowadzające do łoży­ska zużytą krew płodu, zawierającą niepotrzebne już produkty przemiany materii oraz dwutlenek węgla. Krew płodu nigdy nie miesza się z krwią matki. Łożysko wytwarza szerokie zatoki, do których wylewa się krew matki, zwalniająca w tym miejscu swój bieg. W tych zbiornikach krwi matczynej zanurzają się najdrob­niejsze odgałęzienia naczyń krwionośnych płodu i poprzez ich cienką ściankę zachodzi dwustronna wymiana substancji che­micznych pomiędzy obiema krwiami. Wody płodowe chronią płód w macicy przed przypad­kowymi urazami z zewnątrz oraz przed uciskiem samej macicy, która w ciąży jest potężnym, silnie umięśnionym narządem. Wody płodowe produkowane są przez o w o d n i ę. Obok działania ochronnego spełniają one jeszcze inną rolę: umożliwiają płodowi wykonywanie ruchów w jamie macicy. Wzrost płodu donoszonego wynosi przy urodzeniu przeciętnie 50 cm, a jego waga około 3 kg. Wszystkie narządy ciała wykształ­cone są u płodu już w końcu trzeciego miesiąca, lecz długość płodu w tym czasie wynosi zaledwie 9 cm. Zdolne do życia po­zamacicznego są płody dopiero siedmiomiesięczne, o ciężarze ciała W granicach 1000—1 300 g i długości około 35 cm. Noworodki te, tzw. wcześniak i, mają jednak szanse przeżycia tylko przy bardzo starannej pielęgnacji w warunkach szpitalnych.

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”