Kształcenie mowy
Kształcenie barwy wymowy
Podobnie jest z mowÄ…. Barwa każdego gÅ‚osu ludzkiego odznacza siÄ™ swoistymi cechami. Po niej poznajemy gÅ‚osy czÅ‚onków rodziny, znajomych, kolegów, przyjaciół. Akcent z kolei jest czymÅ›, co wyróżnia w wyrazie pewÂnÄ… sylabÄ™ (akcent wyrazowy) lub pewien wyraz w zdaniu (akcent zdaniowy, inaczej logiczny). Od akcentu wyrazoÂwego nie zależy znaczenie wyrazu, natomiast od tego, który wyraz w zdaniu zaakcentujemy, czyli wymówimy z przyciskiem, zależy sens caÅ‚ej wypowiedzi. PrawidÅ‚oÂwość tÄ™ można przeÅ›ledzić na przykÅ‚adzie jakiegokolwiek zdania. Poza wymienionymi typami akcentu mamy w jÄ™zyku polskim także akcent emocjonalny, który wyraża uczucia mówiÄ…cego i najczęściej polega na przedÅ‚użeniu jakiejÅ› gÅ‚oski, np. „ZÅ‚owiÅ‚em taaakÄ… rybÄ™!". Ten rodzaj akcentu spotykany jest w mowie potocznej w czasie opowiadania, gÅ‚oÅ›nego czytania utworów itp. Akcent wyrazowy, polegajÄ…cy — jak już powiedzieliÅ›my — na wyróżnianiu pewnej sylaby w wyrazie, jest u nas, podobnie jak w jÄ™zyku czeskim czy francuskim, staÅ‚y i spoczywa na przedostatniej sylabie (w czeskim na pierwÂszej, we francuskim na ostatniej). IstniejÄ… jednak pewne odstÄ™pstwa od tej zasady i stÄ…d biorÄ… siÄ™ spory w rodziÂnach, w grupach rówieÅ›niczych, a nawet w szkole. NajczÄ™stsze sÄ… nieporozumienia w odniesieniu do wyraÂzów obcego pochodzenia, które tradycyjnie zachowujÄ… akÂcent taki, jaki miaÅ‚y w jÄ™zyku, z którego zostaÅ‚y zapożyÂczone (np. uniwersytet). Wyraźna dziÅ› tendencja do akcentowania — wbrew zwyÂczajowi — zawsze sylaby przedostatniej, cechuje głównie mÅ‚odzież, mimo, że nauczyciele w szkoÅ‚ach dość szczegółoÂwo omawiajÄ… obowiÄ…zujÄ…ce w jÄ™zyku polskim zasady. War- to wiÄ™c, by osoby imajÄ…ce codzienny kontakt z mÅ‚odzieżą (rodzice, wychowawcy) same byÅ‚y w peÅ‚ni Å›wiadome, co jest w jÄ™zyku dobre, a co zÅ‚e, co należy utrwalać i kultyÂwować, a co tÄ™pić. Trzeba siÄ™gnąć do zapomnianych już czÄ™.sto prawideÅ‚ wyuczonych w szkole, zwÅ‚aszcza tych podÂstawowych. W odniesieniu do akcentu warto wiedzieć, że: w formach czasu przeszÅ‚ego czasowników zakoÅ„czoÂnych ruchomÄ… koÅ„cówkÄ… ,,-Å›my", ,,-Å›cie" akcent pada na trzeciÄ… sylabÄ™ od koÅ„ca (tak jakby tej koÅ„cówki nie byÅ‚o), a wiÄ™c mówimy chodziliÅ›my, byliÅ›my, wybieraliÅ›my; w formach trybu przypuszczajÄ…cego czasowników z koÅ„cówkami „-byÅ›my", „--byÅ›cie" akcent pada również tak, jakby tych koÅ„cówek nie byÅ‚o, a wiÄ™c na sylabÄ™ czwartÄ… od koÅ„ca, np. przygotowalibyÅ›my, zrobilibyÅ›cie, kÅ‚amaliÂbyÅ›my; w wyrazach pochodzenia obcego zakoÅ„czonych na ,,-yka", ,,-ika" oraz w formach przypadków zależnych wyÂrazów obcego pochodzenia, zakoÅ„czonych na ,,-yk", ,,-ik", akcent pada na trzeciÄ… sylabÄ™ od koÅ„ca. Mówimy zatem: gramatyka, logika, polityka, matematycy, plastycy, cheÂmicy.' Tu wÅ‚aÅ›nie jest przedmiot sporu. MÅ‚odzi ludzie, powoÂÅ‚ujÄ…c siÄ™ na różne przypadkowe autorytety, akcentujÄ… we wszystkich wymienionych przypadkach sylabÄ™ przedostatÂniÄ…, co daje efekt żaÅ‚osny. Starsze pokolenie usiÅ‚uje koryÂgować to, czÄ™sto jednak z niewielkim skutkiem, zwÅ‚aszcza gdy Å›rodki masowego przekazu nagminnie popeÅ‚niajÄ… bÅ‚Ä™Âdy, nie tylko zresztÄ… w akcentowaniu. Wyrazy i zdania wypowiada siÄ™ również z okreÅ›lonÄ… intonacjÄ…, która jest wyrazem stosunku osoby mówiÄ…cej do treÅ›ci wypowiedzi. Treść wypowiedzi zdaniowej może wyÂrażać twierdzenie, pytanie, przeczenie, gniew, satysfakcjÄ™, proÅ›bÄ™. Niektóre znaki przestankowe informujÄ… nas ogólnie o przebiegu intonacji, na przykÅ‚ad: znak zapytania — intoÂnacja wznoszÄ…ca siÄ™; kropka — koniec myÅ›li, a wiÄ™c obniÂżenie gÅ‚osu; przecinek — intonacja rosnÄ…ca lub zawieszenie gÅ‚osu; Å›rednik — zniżenie gÅ‚osu itp. W instrumentach muzycznych wyróżnia siÄ™ ich barwÄ™r która miÄ™dzy innymi uzależniona jest od rezonatorów. Intonacja wykorzystywana jest jako Å›rodek wyrażania myÅ›li i uczuć wzniosÅ‚ych, radosnych, smutnych. MyÅ›li poÂważne wypowiada siÄ™ na ogół gÅ‚osem .niskim, wesoÅ‚e — podwyższonym. Intonacja w wypowiedziach zdaniowych ma wpÅ‚yw na wymowÄ™, a im wiÄ™ksze jej zróżnicowanie, tym jest Å‚atwiejsza do zrozumienia, lepsza i ciekawsza pod wzglÄ™dem technicznym. Te podstawowe wiadomoÅ›ci o sÅ‚owie mówionym i sposoÂbach jego przekazywania potrzebne sÄ… każdemu czÅ‚owieÂkowi, a tym bardziej mÅ‚odzieży, zwÅ‚aszcza że nie napotyka ona zbyt wielu pozytywnych wzorów mówienia w swym otoczeniu. W innych kategoriach ujmowane jest sÅ‚owo pisane. UwaÂża siÄ™, że sÅ‚owo mówione jest ulotne, ma krótkie trwanie, a pisane jest zachowane w poezji, literaturze piÄ™knej, nauÂkowej. PodkreÅ›la to maksyma starożytnych: „ Verba volant, scripta manent" (dosÅ‚ownie: sÅ‚owa ulatujÄ…, pismo pozostaÂje). W myÅ›l owej maksymy sÅ‚owo mówione przekazuje sztuka aktorska. Towarzyszy temu ogromny wysiÅ‚ek — gdy zaÅ› kurtyna spadnie, koÅ„czy siÄ™ praca aktorska. SÅ‚owa pisanego mamy w obfitoÅ›ci, a książka staÅ‚a siÄ™ toÂwarzyszem ludzkoÅ›ci od wieków. ArgentyÅ„ski poeta i pisarz współczesny Jorge Louis Borghes*) tak napisaÅ‚ o książce, w której zawarte sÄ… utrwalone w ten sposób sÅ‚owa: „...SpoÅ›ród różnych instrumentów czÅ‚owieka najbardziej zdumiewajÄ…cym jest książka. PozostaÅ‚e sÄ… przedÅ‚użeniem ciaÅ‚a. Mikroskop, teleskop sÄ… przedÅ‚użeniem jego wzroku; telefon — gÅ‚osu, nastÄ™pnie mamy pÅ‚ug i szpadÄ™ — przeÂdÅ‚użenie ramienia. Ale książka jest czymÅ› innym. Książka stanowi przedÅ‚użenie pamiÄ™ci i wyobraźni czÅ‚owieka. (...) Książka jest formÄ… szczęścia. Mówi siÄ™ o malejÄ…cym znaÂczeniu książki; sÄ…dzÄ™, że to niemożliwe. KtoÅ› zapyta, jaka może być różnica miÄ™dzy książkÄ… a czasopismem lub pÅ‚ytÄ…. Różnica polega na tym, że czasopismo siÄ™ czyta, by zaÂpomnieć; jest to coÅ› mechanicznego i przez to powierzchowÂnego. KsiążkÄ™ czyta siÄ™ dla pamiÄ™ci". To fragment wypowiedzi wybitnego pisarza na temat sÅ‚owa pisanego — książki, zawierajÄ…cej tyle piÄ™kna, które wzbogacić może każdego, jeÅ›li jÄ… otworzy i przeczyta. Po swojemu jÄ… zinterpretuje i przyswoi jej treść, poszerzy zaÂsób swego sÅ‚ownictwa. Troskliwi rodzice czytajÄ… maÅ‚ym dzieciom książki ..na dobranec" z literatury dzieciÄ™cej, odpowiedniej do ich poÂziomu, możliwoÅ›ci percepcyjnych i zainteresowaÅ„ maluchów. Czynili to dawniej ich rodzice, dziadkowie. Nie tylko dzieci pamiÄ™tajÄ… treść bajek lub opowiadaÅ„, ale sÅ‚uchajÄ… i zapaÂmiÄ™tujÄ… brzmienie słów, prawidÅ‚owÄ… wymowÄ™ każdego wyÂrazu. To jest niezmiernie cenne i ważne dla rozwoju mowy. Nie tylko czytanie utworów literackich ma wpÅ‚yw na umiejÄ™tność porozumiewania siÄ™ sÅ‚ownego, wymowÄ™, sÅ‚owÂnictwo dzieci. Rozmowy prowadzone w rodzinie, nie tylko w obecnoÅ›ci mÅ‚odszych, ale i starszych dzieci, stwarzajÄ… pÅ‚aszczyznÄ™ porozumiewania siÄ™. WyjaÅ›nianie kwestii sporÂnych w domach, wzajemne dzielenie siÄ™ przeżyciami i opoÂwiadanie o wydarzeniach dnia sÄ… doskonaÅ‚Ä… okazjÄ… do proÂwadzenia rozmów, w czasie których zwraca siÄ™ uwagÄ™ na poprawne sÅ‚ownictwo, prawidÅ‚owe formuÅ‚owania zdaÅ„, wyÂmowÄ™ każdego wyrazu. JednoczeÅ›nie dzieci uczÄ… siÄ™ prowaÂdzenia rozmów, dziÄ™ki którym dom tÄ™tni życiem, radoÅ›ciÄ…, stwarza poczucie bezpieczeÅ„stwa w spokojnej, peÅ‚nej wzaÂjemnego zrozumienia i życzliwoÅ›ci atmosferze. JeÅ›li brak takiego nawyku, to trzeba go jak najszybciej wyksztaÅ‚cić i wprowadzić do każdego domu. W sklepie internetowym kurtyny bezpieczeñstwa https://gigaom.pl/kurtyny-bezpieczenstwa du¿y wybór
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”