Zdrowie
Niepłodność

Jeżeli po 2—3 latach trwania małżeÅ„stwa ludzie pragnÄ…cy mieć dzieci wciąż ich nie majÄ…, mówi siÄ™ wtedy o niepÅ‚odÂnoÅ›ci. NiepÅ‚odność jest zjawiskiem stosunkowo czÄ™stym, dlaÂtego przedstawia ona problem nie tylko lekarski, ale i spoÅ‚eczny. Przyczyny niepÅ‚odnoÅ›ci mogÄ… tkwić w ustroju kobiety albo mężÂczyzny. NiepÅ‚odność mężczyzny polega na tym, że w jego jÄ…drach albo nie powstajÄ… w ogóle komórki nasienne (spermatocyty), albo powstajÄ… jako twory niepeÅ‚nowartoÅ›ciowe, maÅ‚o żywotne, nieÂzdolne do zapÅ‚odnienia. Równie czÄ™stÄ… przyczynÄ… niepÅ‚odnoÅ›ci mężczyzn sÄ… nieodwracalne zmiany w najÄ…drzach i nasieniowo-dach, wywoÅ‚ane przez rzeżączkÄ™. Produkcja komórek nasiennych w jÄ…drach jest w tych przypadkach prawidÅ‚owa, ale nie mogÄ… siÄ™ one przesuwać przez zaroÅ›niÄ™te kanaliki najÄ…drzy i przez nasie-niowody. NiepÅ‚odność kobiet jest zjawiskiem czÄ™stszym niż niepÅ‚odność mężczyzn. PrzyczynÄ… jej mogÄ… być zaburzenia typu wewnÄ…trz-wydzielniczego (hormonalnego) bÄ…dź wrodzone lub nabyte zmiaÂny anatomiczne narzÄ…du pÅ‚ciowego. Wady rozwojowe (wrodzone) narzÄ…dów pÅ‚ciowych u kobiet nie sÄ… zjawiskiem rzadkim; częściej jednak od nich spotkać siÄ™ można ze zmianami nabytymi — zroÂstami bliznowatymi bÄ™dÄ…cymi wynikiem przebytych zapaleÅ„ naÂrzÄ…dów pÅ‚ciowych wewnÄ™trznych. Rzeżączka jest w takim samym stopniu wrogiem pÅ‚odnoÅ›ci kobiety jak i mężczyzny. U kobiet jednak oprócz zmian zapalnych na tle rzeżączkowym zdarzajÄ… siÄ™ czÄ™sto zmiany zapalne wywoÅ‚ane zabiegiem przerwania ciÄ…Âży, zwÅ‚aszcza wykonywanym w nieodpowiednich warunkach aseptyki i higieny. Najczęściej bywa tak, że mÅ‚oda kobieta zachodzi w ciążę w tym okresie, gdy nie posiada jeszcze warunków do urodzenia i utrzymania dziecka (ciąża pozamałżeÅ„ska lub brak mieszkania i odpowiednich warunków materialnych mÅ‚odego małżeÅ„stwa). Niestety nie zawsze zgÅ‚asza siÄ™ ona wtedy do lekarza, a czÄ™sto prosi o pomoc osoby nie posiadajÄ…ce odpowiednich kwalifikacji do wykonania zabiegu przerwania ciąży. W czasie zabiegu doÂchodzi do zainfektowania wewnÄ™trznych narzÄ…dów pÅ‚ciowych, w wyniku czego powstaje przewlekÅ‚e zapalenie tzw. przydatków macicy, z zarastaniem jajowodów i zmianami bliznowatymi bÅ‚ony Å›luzowej. Do tego dołączajÄ… siÄ™ czÄ™sto zaburzenia równowagi wyÂdzielania wewnÄ™trznego, ponieważ jajniki bywajÄ… uszkodzone wskutek zmian zapalnych. Z biegiem lat warunki materialne małżeÅ„stwa poprawiajÄ… siÄ™, otrzymuje ono mieszkanie, życie jego zaczyna siÄ™ stabilizować, ale pozostaje bezdzietne; niepÅ‚odność nie leczona utrzymuje siÄ™. Leczenie niepÅ‚odnoÅ›ci jest trudne i nie zawsze daje efekty. Oprócz podanych przyczyn niepÅ‚odnoÅ›ci trzeba wymienić sterylizacjÄ™. Sterylizacja jest zabiegiem operacyjnym, maÂjÄ…cym na celu usuniÄ™cie odcinków nasieniowodów u mężczyzny, a u kobiety odcinków jajowodów. GruczoÅ‚y pÅ‚ciowe pozostajÄ… nietkniÄ™te i produkujÄ… nadal hormony pÅ‚ciowe tak, że kobieta i mężczyzna sÄ… nadal zdolni do stosunków pÅ‚ciowych, choć nie mogÄ… mieć dzieci. Sterylizacja jest u mężczyzny zabiegiem techÂnicznie prostym, można go dokonać nawet w warunkach ambuÂlatoryjnych. U kobiet jest bardziej skomplikowana, ponieważ wyÂmaga otwarcia jamy brzusznej. W niektórych krajach sterylizacja jest wykonywana przymuÂsowo u ludzi, którzy ze wzglÄ™dów spoÅ‚ecznych lub zdrowotnych nie powinni pÅ‚odzić dzieci, ponieważ mogÄ… przekazać im na zaÂsadzie dziedzicznoÅ›ci upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe i ciężkie schorzenia. W Szwecji wykonuje siÄ™ ponadto sterylizacjÄ™ u osób, które wskuÂtek wysoce niespoÅ‚ecznego trybu życia (np. notoryczni przestÄ™pÂcy) nie mogÄ… zapewnić potomstwu należytej opieki. U kobiet steÂrylizacja wykonywana bywa w tych przypadkach, gdy ciąża przedstawia poważne zagrożenie dla życia i zdrowia. DecyzjÄ™ w tych sprawach wydaje w Szwecji Rada Lekarska. Kastracja jest to zabieg polegajÄ…cy na caÅ‚kowitym ope- . racyjnym usuniÄ™cie gruczołów pÅ‚ciowych, prowadzÄ…cy do zaÂniku szeregu wtórnych cech pÅ‚ciowych. Kastracja bywa w naszych czasach wykonywana jedynie jako zabieg leczniczy (w wyjÄ…tkoÂwych przypadkach np. obustronnego nowotworu gruczołów pÅ‚ciowych). Impotencja (niemoc pÅ‚ciowa) jest zaburzeniem seksualÂnym u mężczyzn, majÄ…cym swe źródÅ‚o w braku wzwodu (erekcji) penisa. Uniemożliwia to dokonanie aktu pÅ‚ciowego. Innym zaburzeniem, które jednak nie wyklucza aktu pÅ‚cioÂwego, jest przedwczesny wytrysk nasienia. Orgazm nastÄ™puje u mężczyzny prawie natychmiast po wprowadzeniu penisa do pochwy, wskutek czego kobieta nie osiÄ…ga zadowolenia. PostawÄ™ kobiety w czasie aktu pÅ‚ciowego może cechować oziÄ™bÅ‚ość, co oznacza obojÄ™tność lub niechęć do współżycia pÅ‚cioÂwego. U kobiet oziÄ™bÅ‚ych z reguÅ‚y nie dochodzi do orgazmu, a u mężczyzn wskutek biernej postawy kobiety i braku bodźców psychicznych z jej strony orgazm bywa opóźniony i przychodzi z wysiÅ‚kiem. Impotencja i oziÄ™bÅ‚ość, jak również przedwczesny wytrysk nasienia sÄ… spowodowane przez czynniki nerwowe i psychiczne. Zaburzenia te powinny być traktowane jako zjawisko chorobowe jedynie wówczas, gdy wystÄ™pujÄ… stale lub bardzo czÄ™sto. Może siÄ™ bowiem zdarzyć, że wystÄ…pienie ich jest przypadkowe, spoÂradyczne, zwiÄ…zane z jakimiÅ› szczególnymi okolicznoÅ›ciami, w jakich siÄ™ odbywa stosunek, z czasowÄ… niedyspozycjÄ… psychiczÂnÄ… albo po prostu ze zmÄ™czeniem. CzÄ™sto impotencja i oziÄ™bÅ‚ość pÅ‚ciowa wiążą siÄ™ przyczynowo z jakimiÅ› przykrymi doÅ›wiadczeniami. seksualnymi w okresie wczesnej mÅ‚odoÅ›ci lub w dzieciÅ„stwie, zaÅ› oziÄ™bÅ‚ość kobiety może być spowodowana lÄ™kiem przed zajÅ›ciem w ciążę albo przez brak należytych wzglÄ™dów ze strony mężczyzny. CzÄ™sto przyczyna tkwi w niewÅ‚aÅ›ciwym pojmowaniu przez mężczyznÄ™ reakcji i zaÂchowania siÄ™ kobiety. Zaburzenia tego typu zdarzajÄ… siÄ™ najczÄ™ÂÅ›ciej już na poczÄ…tku małżeÅ„stwa. Leczenie ich jest na ogół trudÂne, ponieważ nieÅ‚atwo jest wykryć ich wÅ‚aÅ›ciwe źródÅ‚o. ZabuÂrzenia te majÄ… zwiÄ…zek z przeżyciami, o których ludzie niechÄ™tnie mówiÄ… lub z których istoty nie zawsze zdajÄ… sobie sprawÄ™. Jednak w licznych przypadkach obserwuje siÄ™ nadzwyczaj pomyÅ›lne wyÂniki leczenia i dlatego małżonkowie powinni zawsze szukać poÂrady u specjalisty-seksuologa albo w Poradni Åšwiadomego MaÂcierzyÅ„stwa.
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”