Wychowanie

Światopogląd w pedagogice

Znajomość faktów z przeszłości, mimo że historia jest nau­czycielką życia, wyjaśnia zaledwie „genealogię współczesności", a nie wskazuje, jakiego człowieka mamy wychowywać. Podobnie dokładna znajomość praw rozwojowych, ich warunków i zależ­ności przyczynowych, poznanie stanu teraźniejszego w wycho­waniu nic jeszcze nie mówi o celu wychowawczym. Zagadnienie celu bowiem nie występuje na terenie nauk przyrodniczych, które jakby omawiają dokładnie cały rozkład jazdy, ale nie dyktują, w którą stronę należy wychowanie prowadzić. Poznają one wielkość siły wybuchu atomowego, lecz nie mogą zdecydo­wać, do jakiego celu pokojowego, czy wojennego powinno się go użyć. Cele życia, rozwoju i wychowania płyną z potrzeb i dążeń człowieka, który musi się kierować rozumem, zdrowym rozsądkiem, by nie ulec swoim namiętnościom i przez nie nie zginąć. O celu więc wychowania, który sięga ku niewiadomej przyszłości, decydują najwyższe wartości i ideały, których pod­stawą powinien być prawdziwy światopogląd godny człowieka. Wprawdzie światopoglądy historycznie się zmieniają, ale mimo relatywizmu każdy z nich uważa się za jedyny prawdziwy i niezmienny. Dlatego też światopoglądy szukają elementów prawdziwych i wiecznych, ponieważ te stanowią miernik warto­ści i trwałości światopoglądów, tak że krytyka ich podstaw po­woduje upadek wielu fałszywych obrazów świata. Światopogląd nowoczesny musi być więc budowany i sprawdzalny naukowo. Nauki, mające szczególne znaczenie dla budowy prawdziwego poglądu na świat, nazywamy naukami światopoglądowymi. Na­leżą do nich nauki humanistyczne, filozoficzne i teologiczne. Pierwsze dostarczają surowego materiału do poznania ideałów i postaw ludzkich, jak bohaterstwo, miłość, tchórzostwo, zdrada, nienawiść itd., wyrażanych w historii narodów, w ich sztuce i literaturze poetyckiej czy dramatycznej. Nauki humanistyczne więc mówiące o życiu i czynach człowieka służą pomocą w kształceniu światopoglądu młodzieży i dorosłych, ale one nie rozstrzygają normatywnie, które z tych postaw powinny być realizowane w wychowaniu. Czynią to dopiero nauki filozoficz­ne, jak logika, estetyka, etyka, które na podstawie filozofii ogól­nej, metafizyki i epistemologii ustalają, normatywnie przynaj­mniej, kryteria tego, co jest prawdziwe, dobre moralnie, piękne i godnego rozumnego człowieka. Wreszcie nauki teologiczne o Bogu żywym i stosunku religijnym człowieka do Boga kon­kretyzują ideał wychowawczy człowieka. Wszystkie więc wy­mienione nauki przyczyniają się swoim wkładem do rozbudowy prawdziwego światopoglądu. Sam wyraz światopogląd jest wieloznaczny, obejmując: a) światopogląd osobisty, właściwy, który wytwarza się w ciągu rozwoju człowieka, b) światopogląd społeczny, wyznawany przez jakąś grupę społeczeństwa jako obowiązujący jej członków, co nazywamy ideologią oraz c) światopogląd filozoficzny jako sy­stem poglądów jakiejś szkoły filozoficznej, co nazywamy teazją (gr. theasis — pogląd). Ideologie grup społecznych oraz teazje filozoficznego myślenia mogą wpływać na tworzenie się świato­poglądu osobistego, ale narzucane pod przymusem i przyjmo­wane bez przekonania przez wychowanków są tylko namiastką prawdziwego światopoglądu. Światopogląd osobisty bowiem jest to zespół własnych prze­konań, oparty o wiedzę jakiegoś rodzaju, dającą pewność pozna­nia oraz zaspakajającą samorzutne pytania poznawcze, nurtują­ce wszystkich normalnych ludzi. Przekonania zaś są to sądy poznawcze, różniące się od sądów wyuczonych i zapamiętanych tym, że wiążą się one z własnym przeświadczeniem o ich praw­dziwości (asercja), mają więc zabarwienie uczuciowe i wskutek tego stają się motywem pobudzającym wolę do działania. Pyta­nia poznawcze wreszcie, na które odpowiedzi jako cząstki wiedzy dostarczają materiału przekonaniowego, rozwijają się w życiu ludzkim następująco: najwcześniej pojawiają się u dziecka przed­szkolnego pytania wyjaśniające typu „co to jest?" lub „jak się coś odbywa?" Są to pytania, wynikające z doświadczenia i prak­tyki życiowej, mają charakter schodkowy, to znaczy przenikają w głąb poznawanej rzeczy przez pytania o dalsze szczegóły zja­wisk i dlatego wiedza zaspokajająca je pochodzi z nauk szcze­gółowych tak przyrodniczych, jak też humanistycznych. W wie­ku szkolnym pojawia się z pełnym zrozumieniem wyższy typ pytania przyczynowego, dlaczego coś się dzieje? Pytania o przy­czyny wychodzą z empirii, ale wyjaśniwszy najbliższą przyczynę zjawiska pytają o przyczynę przyczyny i przyczyny dalsze, dla­tego w takim łańcuszku pytań wybiegają aż do jakiejś przy­czyny życia, bytu i istnienia rzeczy w ogóle. Odpowiedzi na py­tania o przyczyny ostateczne udzielić może tylko filozofia, która jest wiedzą metafizyczną o bycie i jego właściwościach. Na ko­niec w okresie dorastania i w młodzieńczym pojawiają się drę­czące pytania problemowe o celowości i sensie wszystkich zjawisk („po co, w jakim celu?"). Pytania celowościowe także mają charakter łańcuszkowy i docierają do pytań eschatologicznych o rzeczach ostatecznych, jak po co żyje­my, jaki jest sens życia, śmierci, świata, szczęścia i cierpienia. Przy tym pytania te stawia się osobowo, interesując się włas­nym życiem, szczęściem czy śmiercią. Odpowiedź pełną na te pytania, mającą zadowolić nie tylko rozum, ale także serce ludz­kie i dążenia woli do nieśmiertelności i absolutnego szczęścia, przynosi przede wszystkim wiedza teologiczna.

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”