Rozwój fizyczny
Akceleracja rozwoju
AkceleracjÄ… okreÅ›la siÄ™ zjawisko przyspieszonego rozwoju fizycznego mÅ‚odych pokoleÅ„. Pewne wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci, typowe dla okreÅ›lonej fazy rozwoju osobniczego, pojawiajÄ… siÄ™ coÂraz wczeÅ›niej, a dotyczy to w szczególnoÅ›ci wzrostu i wagi ciaÅ‚a. Do przejawów akceleracji należą na przykÅ‚ad: intenÂsywniejszy i szybciej koÅ„czÄ…cy siÄ™ rozrost ciaÅ‚a, wczeÅ›niejsza menstruacja u dziewczÄ…t, przyspieszone procesy 'kostnienia itp. Akceleracja obejmuje wszystkie okresy rozwojowe — od niemowlÄ™cego do wieku mÅ‚odzieÅ„czego — przede wszyÂstkim odnosi siÄ™ do mÅ‚odego pokolenia mieszkajÄ…cego w regionach uprzemysÅ‚owionych, w miastach, gdzie wyraźnie zaznacza siÄ™ wyższa stopa życiowa, wyższy poziom higieny życia, a także spadek zachorowalnoÅ›ci. NieobojÄ™tny jest także sposób odżywiania siÄ™ dzieci i mÅ‚odzieży, upowszechÂnienie sportu i ćwiczeÅ„ ruchowych. Badania prowadzone w naszym kraju potwierdziÅ‚y rówÂnież wystÄ™powanie zjawiska akceleracji, jakkolwiek nie jest ono równoznaczne ze zwiÄ™kszeniem wszystkich biologiczÂnych i psychologicznych wartoÅ›ci u mÅ‚odego pokolenia. Jest ono wprawdzie wyższe, dorodne, lecz nie zawsze sprawniejsze ruchowo czy zdrowe fizycznie. Ponadto wchoÂdzÄ… w grÄ™ inne istotne czynniki. Wiemy, że każdy z nas rodzi siÄ™ z pewnymi zadatkami na takÄ… lub innÄ… budowÄ™ ciaÅ‚a, wzrost. Nie można oczeÂkiwać, aby dziecko byÅ‚o bardzo wysokie, jeÅ›li rodzice sÄ… Å›rednio czy niskoroÅ›li. Można jednak tego siÄ™ spodziewać, gdy rodzice byli wysokiego wzrostu. Niezmiernie ważnym czynnikiem w realizowaniu przez potomstwo swych geneÂtycznych zadatków sÄ… okreÅ›lone warunki Å›rodowiskowe. Dziecko z irodziców wysokorosÅ‚ych, ale wychowywane w zÅ‚ych warunkach, może nie osiÄ…gnąć odpowiedniego do swych możliwoÅ›ci dziedzicznych wzrostu. Z kolei rodzice majÄ…cy trudne warunki rozwoju w dzieciÅ„stwie i niskoÂroÅ›li z tego powodu, mogÄ… mieć dzieci przewyższajÄ…ce wzrostem ich Å›redniÄ…, zwÅ‚aszcza wtedy, gdy zapewnili im bardzo dobre warunki bytowe: higieniczny tryb życia, przeciwdziaÅ‚ajÄ…cy schorzeniom, prawidÅ‚owe wyżywienie i dobre warunki mieszkaniowe. Do ważniejszych czynników Å›rodowiskowych należy żyÂwienie. Istnieje Å›cisÅ‚y zwiÄ…zek rozwoju fizycznego z iloÅ›ciÄ… i jakoÅ›ciÄ… pobieranego pokarmu. Przy niedożywianiu może wystÄ…pić zahamowanie wzrostu koÅ›ci, a niedobory witaÂmin mogÄ… wywoÅ‚ać poważne zmiany w rozwoju tkanki kostnej i mięśniowej. WpÅ‚yw omawianych czynników na harmonijny rozwój fizyczny jednostki dowodzi, że współczesna cywilizacja i postÄ™p techniczny mimo niebezpieczeÅ„stw, ijakie w sobie kryje, może sprzyjać i pomagać czÅ‚owiekowi. Akceleracja jest tego jeszcze jednym dowodem.Organizm ludzki przystosowany jest do peÅ‚nienia różnych funkcji i w zwiÄ…zku z tym wykonuje wiele czynnoÅ›ci dziÄ™Âki zróżnicowanym narzÄ…dom poÅ‚Ä…czonym w wyspecjalizoÂwane ukÅ‚ady. Wszelkie dziaÅ‚ania ruchowe, wykonywane przez czÅ‚owieka, zapewnia aparat ruchu, w którego skÅ‚ad wchodzÄ…: ukÅ‚ad kostny, stawowo-wiÄ…zadÅ‚owy, mięśniowy i nerwowy. Wszelkie czynnoÅ›ci wegetatywne, takie jak: oddychanie, krążenie krwi, trawienie, wydalanie, a także zachowanie staÅ‚oÅ›ci równowagi wewnÄ™trznej (ciepÅ‚ota ciaÂÅ‚a, równowaga wodno-mineralna itp.) sÄ… możliwe dziÄ™ki ukÅ‚adowi wegetatywnemu, który utrzymuje nasz organizm przy życiu. PrzedÅ‚użenie gatunku ludzkiego przez wydanie potomstwa zapewnia ukÅ‚ad rozrodczy. UkÅ‚ad nerwowy z kolei peÅ‚ni rolÄ™ koordynujÄ…cÄ… we wszelkich czynnoÅ›ciach ludzkiego organizmu. Wymienione wyżej czynnoÅ›ci wegetatywne i wyspecjaliÂzowane ukÅ‚ady biorÄ… udziaÅ‚ w rozwoju fizycznym czÅ‚oÂwieka. Od urodzenia do zakoÅ„czenia wzrastania ciężar naszych mięśni powiÄ™ksza siÄ™ 37-krotnie, a masa kośćca 27-krot-nie W ukÅ‚adzie kostnym obok przyrostów iloÅ›ciowych zmienia siÄ™ także struktura jakoÅ›ciowa. Zmiana ta polega na tzw. procesie ossyfikacji, czyli przeksztaÅ‚cania siÄ™ chrzÄ…stki w tkankÄ™ kostnÄ… (inaczej proces kostnienia). Zmiana tkanki w miarÄ™ kostnienia przebiega równolegle ze zmianÄ… liczby koÅ›ci, ich wielkoÅ›ci, ksztaÅ‚tu, a także ich skÅ‚adu chemicznego. KonsekwencjÄ… zmian w strukturze kostnej i stawowej sÄ… coraz bardziej zÅ‚ożone czynnoÅ›ci ukÅ‚adu kostnego. Do_ nich należą: przyswajanie nowych czynnoÅ›ci ruchowych i utrzymywanie w sprawnoÅ›ci wzglÄ™dem siebie poszczeÂgólnych części ciaÅ‚a. Ulega istotnym zmianom rola krwioÂtwórcza szpiku kostnego. W wieku dorastania struktura ukÅ‚adu kostnego wyraźÂnie siÄ™ różnicuje ). W pierwszej fazie zaznacza siÄ™ przyÂrost koÅ›ci udowej, wydÅ‚użajÄ… siÄ™ koÅ›ci tuÅ‚owia, dziÄ™ki czeÂmu wysokość tuÅ‚owia w pozycji siedzÄ…cej jest w stosunÂku do ogólnej wysokoÅ›ci wiÄ™ksza, niż byÅ‚a dotychczas. Przyrost wysokoÅ›ci ciaÅ‚a jest Å›ciÅ›le zwiÄ…zany z rozwoÂjem i dojrzewaniem ukÅ‚adu kostnego. Dzieje siÄ™ to w ten sposób, że w toku normalnego wzrostu koÅ›ci chrzÄ…stka w oÅ›rodkach nasadowych przy zakoÅ„czeniach koÅ›ci dÅ‚ugich przeksztaÅ‚ca siÄ™ w kość i w ten sposób struktura koÅ›ci siÄ™ wydÅ‚uża. Pobudzenie wzrostu koÅ›ci, wywoÅ‚ane dziaÅ‚aniem horÂmonu pÅ‚ciowego w okresie dojrzewania, decyduje o zroÅ›ÂniÄ™ciu sdÄ™ tych dwóch części kostnych. Dalszy wzrost koÂÅ›ci dÅ‚ugich w zwiÄ…zku z tym ustaje. Zatem hormony pÅ‚cioÂwe stajÄ… siÄ™ czynnikiem wpÅ‚ywajÄ…cym i ograniczajÄ…cym wzrost. W wieku 14 lat koÅ›ci dziewczÄ…t sÄ… prawie dojrzaÅ‚e pod wzglÄ™dem kostnienia. OkoÅ‚o 17 roku życia koÅ›ciec dziewczÄ…t na ogół jest caÅ‚kowicie rozwiniÄ™ty zarówno pod wzglÄ™dem wielkoÅ›ci, jak i stopnia skostnienia. Nieco późÂniej proces ten przebiega u chÅ‚opców — ok. 19 roku życia. Opisany proces znajduje swe odzwiercicdicnie w braku proporcji w niektórych częściach ciaÅ‚a, co jest przyczynÄ… niepokoju i zmartwieÅ„ zarówno dziewczÄ…t, jak i chÅ‚opÂców. Duże stopy, za dÅ‚ugie rÄ™ce powodujÄ… niezrÄ™czność^ i poczucie, że należy je zamaskować, schować do kieszeÂni, ukryć — nie zawsze z pozytywnym skutkiem. Wiele przykroÅ›ci u dorastajÄ…cych mÅ‚odych ludzi obu pÅ‚ci sprawia szybki wzrost nosa w porównaniu z innymi częściami twaÂrzy. NastÄ™puje rozwój koÅ›ci nosowej, która jest „odpowie-dzialna" za ksztaÅ‚t nosa. DotÄ…d maÅ‚y i zgrabny, teraz jest niejednokrotnie przyczynÄ… zmartwieÅ„. Gdy pozostaÅ‚e czÄ™ÂÅ›ci twarzy osiÄ…gnÄ… dojrzaÅ‚ość, zmartwienia mijajÄ… i nos staje siÄ™ proporcjonalny do caÅ‚ej twarzy. UzÄ™bienie, które jest częściÄ… ukÅ‚adu kostnego, także ulega przemianom. Na poczÄ…tku okresu dorastania liczba zÄ™bów staÅ‚ych wynosi 27—28 na ogólnÄ… liczbÄ™ 32. Drugie zÄ™by trzonowe wyrzynajÄ… sdÄ™ przed 18-ym rokiem żyÂcia, a trzecie (zÄ™by mÄ…droÅ›ci) po tym okresie. CzÄ™sto toÂwarzyszÄ… temu bóle dziÄ…seÅ‚, osÅ‚abienie, nerwowość. ukÅ‚ad mięśniowy Szybkiemu wzrostowi koÅ›ci towarzyszÄ… przemiany w obrÄ™Âbie ukÅ‚adu mięśniowego. OkoÅ‚o 16-ego roku życia ciężar miÄ™sni wynosi blisko 45% wagi caÅ‚ego ciaÅ‚a. ZaznaczajÄ… siÄ™ jednak tutaj różnice w zależnoÅ›ci od pÅ‚ci. U dziewczÄ…t najwiÄ™kszy przyrost mięśni nastÄ™puje miÄ™dzy 12 a 15 roÂkiem życia, u chÅ‚opców miÄ™dzy 15 a 16 r.ż. Wzrost mięśni i ukÅ‚adu kostnego zwiÄ…zany jest z dojrzewaniem pÅ‚ciowym. U chÅ‚opców wzrost mięśni jest uzależniony od wzrostu i dojrzewania jÄ…der. W momencie rozpoczynania siÄ™ 'wzrostu i dojrzewania jÄ…der rosnÄ… mięśnie tuÅ‚owia i koÅ„czyn. UpraÂwianie w tym okresie sportu, ćwiczeÅ„ gimnastycznych, kulÂturystycznych przez chÅ‚opców szczególnie przyczynia siÄ™ do wzrostu ukÅ‚adu mięśniowego w przeciwieÅ„stwie do miÄ™sni dziewczÄ…t. Nie rozwijajÄ… siÄ™ one tak intensywnie i •stÄ…d dziewczÄ™ta majÄ… mniej siÅ‚y fizycznej niż chÅ‚opcy. Jak wygl¹da majówka nad morzem - sprawdŸ nasze aktualne oferty
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”