Wychowanie
Nowa orientacja wychowania
Tragedia II wojny powszechnej zakończona atomową zagładą Hiroszimy i Nagasaki7 podyktowała konieczność zapobieżenia przeszłej katastrofie całej ludzkości. Dała temu wyraz deklaracja UNESCO, która głosi „Celem organizacji jest przyczynić się do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa przez pogłębienie — za pomocą wychowania, nauki i kultury — współpracy narodów dla zapewnienia ogólnego poszanowania sprawiedliwości, praworządności oraz praw człowieka i podstawowych swobód, które Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje wszystkim narodom świata bez różnicy rasy, mowy lub religii". Wychowanie narodów w powiązaniu z rozwojem wiedzy naukowej i kultury stało się więc tu środkiem naprawy, zabezpieczenia pokoju i realizacji celów ONZ, do których należą: 1) ochrona przed wojną, 2) wiara w prawa zasadnicze człowieka, w godność i wartość jednostki, w równe prawa płci i wielkich czy też małych narodów, 3) ustalenie warunków sprawiedliwości i poszanowania umów międzynarodowych, 4) popieranie postępu i lepszego poziomu życiowego z uwzględnieniem większej wolności. W związku z tymi celami Statut UNESCO ustawia jakby pięć drogowskazów dla wychowania współczesnych ludzi. Pierwszy z nich brzmi: „Ponieważ wojny biorą początek w umysłach ludzi, więc i ochrona pokoju w umysłach ludzi musi być zbudowana", stąd też naczelny kierunek nowej orientacji w wychowaniu wskazuje idea pokoju międzynarodowego jako konieczność wychowania w ideologii pacyfizmu lub irenizmu, która w zagadnieniach religijnych staje się ideologią ekumenizmu, pojednania religijnego, głoszonego przez II Sobór Watykański. Drugi kierunek dotyczy wzajemnej znajomości dążeń i życia narodów celem usunięcia różnic między nimi jako źródła podejrzliwości i nieufności. Jest to kierunek wychowania moralnego ludzkości w „duchu sprawiedliwości, wolności i pokoju". Trzeci kierunek wskazań to obalenie doktryny rasizmu, głoszącej nierówność ludzi i ras, a przywrócenie „zasad godności, równości i wzajemnego szacunku ludzi". Tworzy to postulat wychowania w poczuciu poszanowania praw należnych człowiekowi jako osobie, co współcześnie nazywa się personalizmem (łac. persona — osoba). Czwarty kierunek nakazuje „szerokie rozpowszechnianie kultury i wychowania ludzkości" jako „święty obowiązek, który wszystkie narody muszą wypełnić w duchu wzajemnej pomocy i troski". Tak tedy wychowanie poczucia ludzkości (humanitas) wobec innych ludzi w celu społecznego niesienia im pomocy wszelkiego rodzaju także pomocy przez rozpowszechnianie oświaty i kultury wraz z troską o zaspokojenie ludzkich potrzeb fizycznych i duchowych (np. walka z nędzą, głodem, chorobami, analfabetyzmem) stanowi podstawową ideę współczesnego humanizmu. Wreszcie piąty kierunek wychowania UNESCO zaleca, by pokój nie opierał się wyłącznie na politycznych i ekonomicznych układach rządów, lecz „musi opierać się o intelektualną i moralną solidarność ludzkości".10 Szukając przyczyn takiej właśnie nowej orientacji wychowania w świecie powojennym, trzeba zwrócić uwagę na to, że pierwsza i druga wojna światowa były nie tylko spowodowane przyczynami społecznopolitycznymi, ale także postawami moralno-światopoglądowymi ludzi. Przede wszystkim rozwój kapitalizmu z jego niesprawiedliwością społeczną przyczynił się do demoralizacji społeczeństw. Zdechrystianizowana moralność mieszczańska,11 oparta na sile pieniądza i na przewadze prawnej mężczyzny nad kobietą doprowadziła do tzw. podwójnej moralności, zewnętrznie pozornie solidnej i wypłacalnej, odpowiedzialnej za zobowiązania firmy, wewnętrznie zaś i po cichu, byle bez wywoływania skandalu, zgniłej i niemoralnej (Por. G. Zapolskiej: Moralność pani Dulskiej). W takich warunkach szczególnie młodzież deprawowała się, co wyraziło się nie tylko we wzroście w krajach cywilizowanych XIX wieku przestępczości nieletnich, pochodzących z lumpenproletariatu, ale także w tzw. buncie obyczajowym młodzieży najpierw amerykańskiej po I wojnie, która walcząc z filisterstwem dorosłych dążyła do usankcjonowania, np. małżeństw koleżeńskich, małżeństw na próbę jako należnego jej prawa moralnego. Demoralizacja młodzieży warstw wyższych społecznie przejawiła się w seksualizmie, w perwersji płciowej (np. homoseksualizm w organizacji młodzieży niemieckiej np. Wandervogel12), w narkomanii morfinizmu czy alkoholizmu, w gangach chuligańskich, w epidemii samobójstw. Z kolei falę rozkładu moralnego społeczeństw i ich młodzieży spotęgowały wojny, okupacje i nędza, spekulacje i migracje, a odejście od tradycyjnej moralności chrześcijańskiej nie było równoznaczne z wpojeniem społecznie skutecznych motywów laickiej etyki. Do zmian ocen w kategoriach norm światopoglądowomoral-nych XIX stulecia, przyczynił się również ewolucjonizm. Został on wykorzystany przez ideologię faszystowsko-nacjonalistyczną do stworzenia m. in. teorii rasizmu. Interpretowany przez nią ewolucjonizm zatarł zasadniczą różnicę między człowiekiem a zwierzęciem, skoro człowiek miał być tylko wyższym rozwojowo gatunkiem zoologicznym jako produkt ewolucji kierowanej prawem walki o byt. Przeniesione na człowieka prawa walki podbudowały teorię rasizmu, według której ludzie nie są sobie równi. Najwyższa rasa biała, typu nordyckiego długogłowych blondynów, miała być z natury rasą panów, którzy powinni inne „podłe" rasy wytępić (prawodawstwo antysemickie) lub uczynić niewolnikami. W okresie międzywojennym w tzw. „czasach pogardy" hitleryzm podeptał wartość i godność osoby ludzkiej i doprowadził w czasie wojny do zbrodni ludobójstwa w obozach zagłady (Oświęcim, Majdanek, Treblinka i wiele innych), w których piece krematoryjne kończyły naukowo opracowany proces wyniszczenia ludności okupowanej. Wreszcie poza przyczynami moralnymi i światopoglądowymi do upadku kultury europejskiej przyczynił się sam ustrój klasowy, który podzielił społeczeństwa na klasy oświecone i wyższe, panujące oraz klasy pariasów społecznych i nowoczesnego niewolnictwa pracy. Miejsce dawnej arystokracji rodowej w tym ustroju zajęła plutokracja, władza finansjery, która stała się elitą społeczeństwa i tworzyła grupy nacisku, kierujące polityką i życiem. Posiadanie więc bogactwa stało się miernikiem wartości ludzi, różnicowało społeczeństwo, rozdzielało ludzi od siebie dystansem nie do pokonania, a masy pozostające w nędzy pozbawiało prawa do życia. Wyraziło się to dobitnie nawet w klaso wości szkoły wyższej i średniej, przeznaczonej dla młodzieży warstw uprzywilejowanych i dobrze sytuowanych, a przymusowości szkoły elementarnej i prywatnej zawodowej dla ludu i drobnomieszczaństwa. W takich warunkach dyskryminacji i nieludzkiego bytu gromadziły się siły rozpaczy i nienawiści, które łatwo było skierować do bratobójczej walki i rewolty przeciwko ustalonemu „nieporządkowi". Konieczność więc wyeliminowania rozkładu moralnego, pogardy dla człowieka i nierówności stanowych jako winnych współczynników katastrofy wojennej zmusiła do zmiany orientacji wychowania we współczesnych systemach wychowawczych.“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”