Wychowanie
Rozdział systemów wychowawczych
Walka o sprawiedliwość spoÅ‚ecznÄ… dla klas uciskanych (roÂbotników i chÅ‚opów) pomiÄ™dzy czterema ruchami spoÅ‚ecznopoii-tycznymi poczÄ…tkowo rozgrywaÅ‚a siÄ™ na pÅ‚aszczyźnie ustawoÂdawczej. Na drodze upowszechniania siÄ™ prawa wyborczego poÂsłów w parlamentach powstawaÅ‚y coraz liczniejsze partie poliÂtyczne, które zależnie od programu podzieliÅ‚y siÄ™ na prawicowe (nacjonalistyczne i demokratyczne, liberalne) i lewicowe (socjaÂlistyczne, komunistyczne, chÅ‚opskie) oraz na centrowe (chrzeÅ›ciÂjaÅ„skie — Centrum katolickie w Niemczech od 1870 r.). Roz-proszkowanie stronnictw nie dawaÅ‚o żadnej partii opozycyjnej przewagi w stosunku do nacjonalizmu lub liberalizmu burżuazyj-nego, których rywalizacja o imperium Å›wiatowe Niemiec i Anglii doprowadziÅ‚a do wybuchu I wojny Å›wiatowej (1914—1918), zaÂkoÅ„czonej klÄ™skÄ… cesarskich Niemiec i Austrii. W wyniku wojny na tle wrzenia spoÅ‚ecznego wytworzyÅ‚y siÄ™ partie nowego typu. PierwszÄ… z nich byÅ‚a Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (bolszewików, czyli wiÄ™kszoÅ›ci), dziaÅ‚aÂjÄ…ca od 1905 r. pod wodzÄ… Lenina, przeprowadziÅ‚a w Rosji rewoÂlucjÄ™ październikowÄ… (7 XI 1917 r. wedÅ‚ug nowego kalendarza), ustanowiÅ‚a dyktaturÄ™ proletariatu i utworzyÅ‚a pierwsze paÅ„stwo socjalistyczne. Inne natomiast o charakterze faszystowsko-socjalistycznym dążyÅ‚y do opanowania wÅ‚adzy na drodze zamachu w paÅ„stwie, wprowadzenia swej dyktatury, rozpÄ™dzenia parlamentu i zniszÂczenia partii opozycyjnych, nastÄ™pnie staraÅ‚y siÄ™ o wprowadzenie swej ideologii w caÅ‚ym kraju, który przemieniaÅ‚ siÄ™ w paÅ„stwo wychowawcze, opanowujÄ…c swÄ… doktrynÄ… caÅ‚e spoÅ‚eczeÅ„stwo. Na terenie WÅ‚och od 1919 r. Mussolini stworzyÅ‚ partiÄ™ faszyÂstowskÄ…, która od 1922 r. wprowadziÅ‚a dyktaturÄ™ wojskowÄ…. PoÂdobnie nacjonalistyczna partia Narodowego Socjalizmu Hitlera dochodzi w Niemczech do wÅ‚adzy w 1932 r. po wielkim kryzysie ekonomicznym kapitalizmu (od 1929 r.), wywoÅ‚ujÄ…cym olbrzyÂmiÄ… klÄ™skÄ™ bezrobocia, wprowadza autarkiÄ™ (samowystarczalność) gospodarczÄ… i przygotowuje wojnÄ™ w odwet za traktat wersalski. W odpowiedzi na hitleryzm we Francji dochodzi do stworzenia Frontu Ludowego pod wodzÄ… Leona Bluma, prawicowego socjaÂlisty (od 1936 r.), dziÄ™ki czemu demokratyzm francuski dąży do stworzenia wÅ‚asnego paÅ„stwa wychowawczego. W Polsce natoÂmiast po odzyskaniu niepodlegÅ‚oÅ›ci i uwolnieniu siÄ™ od zaborców w 1918 r. poczÄ…tkowy okres sejmokracji koÅ„czy siÄ™ dyktaturÄ… Józefa PiÅ‚sudskiego (od 1926—1935) i wzrostem faszyzujÄ…cej poÂlityki mocarstwowej sanacji z programem „wychowania paÅ„stwoÂwego" wszystkich obywateli razem z wieloma mniejszoÅ›ciami naÂrodowoÅ›ciowymi. Tak wiÄ™c w okresie miÄ™dzywojennym nacjonalizm wytworzyÅ‚ faszystowskie paÅ„stwo wychowawcze (Erziehungsstaat), komuÂnizm doprowadziÅ‚ do powstania radzieckiego paÅ„stwa socjaliÂstycznego, demokratyzm zaÅ› broniÅ‚ ustroju kapitalistycznego i poÂsiadanych kolonii. Jedynie ruch spoÅ‚ecznokatolicki nie miaÅ‚ celów politycznych, nie tworzyÅ‚ swego paÅ„stwa, lecz dążyÅ‚ do chrystiaÂnizacji Å›wiata przez „odnowienie wszystkiego w Chrystusie" (instaurare omnia in Christo — Å›w. Pius X, 1903—1914). NastÄ…ÂpiÅ‚o wiÄ™c po I wojnie Å›wiatowej ożywienie katolicyzmu w postaci ruchu misyjnego, kongresów Eucharystycznych, Akcji Katolickiej jako apostolstwa Å›wieckich pod przewodnictwem hierarchii (Pius XI 1922), odrodzenia literatury i sztuki katolickiej, nauki i uniwersytetów katolickich (wyrazem tego staÅ‚ siÄ™ m. in. od 1918 r. Katolicki Uniwersytet Lubelski). Idea korporacjonizmu chrzeÅ›cijaÅ„skiego natomiast zostaÅ‚a poza WÅ‚ochami Mussoliniego przejÄ™ta przez gen. Franco w Hiszpanii (od 1938 r.) oraz Salazara w Portugalii, ale ulegÅ‚a wypaczeniu przez wojskowÄ… dyktaturÄ™ faszystowskÄ…. Katolicka nauka spoÅ‚eczna akcentowaÅ‚a wyzwoleÂnie proletariatu na drodze uwÅ‚aszczenia oraz postulowaÅ‚a ustrój samorzÄ…du spoÅ‚ecznogospodarczego wedÅ‚ug zasady pomocniczoÅ›ci ogÅ‚oszonej przez Piusa XI w enc. Quadragesimo anno (1931 r.). ProwadziÅ‚o to do przebudowy ustroju spoÅ‚ecznego i jego odnowy na zasadzie sprawiedliwoÅ›ci i miÅ‚oÅ›ci spoÅ‚ecznej. Po drugiej wojÂnie Å›wiatowej kwestia spoÅ‚eczna w enc. Mater et Magistra Jana XXIII wyszÅ‚a poza sprawÄ™ robotniczÄ… i objęła zasadami ewangeÂlicznymi problemy ludnoÅ›ci wiejskiej, rozwoju gospodarczego zróżnicowanych regionów w kraju, obowiÄ…zku współpracy i poÂmocy miÄ™dzynarodowej, postÄ™pu gospodarczospoÅ‚ecznego naroÂdów dla wzrostu dobrobytu zamiast wydatków na zbrojenia.4 Dalsze zaÅ› encykliki spoÅ‚eczne ukazywaÅ‚y cele nowoczesnego Å›wiata, jak pokój miÄ™dzy narodami (enc. Pacem in terris JaÂna XXIII z 1963 r.) oraz rozwój wszystkich narodów Å‚Ä…cznie z zacofanymi na drodze rozwijania każdego czÅ‚owieka przez wyÂchowanie, postÄ™p kulturalny i rozwój gospodarczy narodów jaÂko jedynego sposobu dojÅ›cia do pokoju, gdyż „rozwój oznacza to samo, co pokój" (enc. Populorum progressio PawÅ‚a VI z 1967 r.). Wreszcie list apostolski Octoqesima adveniens PawÅ‚a VI (1971 r.) zajÄ…Å‚ siÄ™ rozwiÄ…zywaniem w duchu Konstytucji soborowej o KoÂÅ›ciele w Å›wiecie współczesnym (Gaudium et spes 1965) nowych problemów spoÅ‚ecznych, jak skutki urbanizacji, których ofiaraÂmi sÄ… buntujÄ…ca siÄ™ mÅ‚odzież oraz kobiety, jak spychanie na margines spoÅ‚eczny nowej kategorii ludzi „biednych" (starych, chorych, psychicznie upoÅ›ledzonych, spoÅ‚ecznie niedostosowanych itp.), dla których nie ma miejsca w spoÅ‚eczeÅ„stwie uprzemysÅ‚oÂwionym, jak przejawy krzywdy spoÅ‚ecznej spowodowanej dysÂkryminacjÄ… za różnice rasy, pochodzenia, kultury, pÅ‚ci lub reliÂgii, wywoÅ‚anej emigracjÄ… zarobkowÄ…, niedorozwojem gospodar czym mÅ‚odych narodów, nadużywaniem Å›rodków masowego przeÂkazu, uzależnieniem paÅ„stw od miÄ™dzynarodowych przedsiÄ™Âbiorstw.3 W ten sposób ruch spoÅ‚ecznokatolicki, czyniÄ…c poczÄ…tÂkowo sprawÄ™ robotniczÄ… kwestiÄ… moralnÄ…, rozwinÄ…Å‚ siÄ™ w kieÂrunku odnowy caÅ‚ego ustroju spoÅ‚ecznogospodarczego na zasadach ewangelicznych sprawiedliwoÅ›ci i miÅ‚oÅ›ci spoÅ‚ecznej, a po soborze WatykaÅ„skim II (1962—1965) unowoczeÅ›niÅ‚ siÄ™ przez wÅ‚Ä…czenie do programu chrzeÅ›cijaÅ„skiego dziaÅ‚ania wszystkich wyÅ‚aniajÄ…Âcych siÄ™ problemów spoÅ‚ecznych współczesnego Å›wiata dla ich rozwiÄ…zania w duchu pokoju, sprawiedliwoÅ›ci i miÅ‚oÅ›ci. Tymczasem w okresie miÄ™dzywojennym wychowanie prowaÂdzone w duchu militaryzmu, odwetu i imperializmu w paÅ„stwach faszystowskich przyspieszyÅ‚o wybuch II wojny Å›wiatowej (1939—1945), w wyniku której siÅ‚ami koalicyjnymi demokracji burżuazyjnej i demokracji radzieckiej zostaÅ‚ rozbity faszyzm, a hitlerowski system wychowania nacjonalistycznego 6 potÄ™piony jako nieludzki przez TrybunaÅ‚ MiÄ™dzynarodowy w NorymberÂdze, sÄ…dzÄ…cy zbrodniarzy wojennych. Po drugiej wojnie Å›wiatowej wiÄ™c od 1946 r. rozpoczęła siÄ™ rywalizacja pokojowa na skalÄ™ Å›wiatowÄ… trzech pozostaÅ‚ych syÂstemów wychowania, tj. 1° — wychowania chrzeÅ›cijaÅ„skiego, prowadzonego przez KoÅ›ciół katolicki w dostosowaniu siÄ™ do aktualnych, zmieniajÄ…cych siÄ™ problemów współczesnego Å›wiata i czÅ‚owieka, 2° — wychowania liberalnego w demokracjach paÅ„stw kapitalistycznych (USA, W. Brytania, Francja i inne kraÂje Zachodu) oraz 3° — wychowania socjalistycznego w ZwiÄ…zku Radzieckim i w krajach demokracji ludowej (od 1945 r. Polska, CzechosÅ‚owacja, Rumunia, WÄ™gry, BuÅ‚garia i JugosÅ‚awia, a od 1949 r. NRD i ChiÅ„ska Republika Ludowa). Czwarty zaÅ› system wychowania nacjonalistycznego zaczÄ…Å‚ siÄ™ odradzać od 1949 w RFN, a po wojnie sueskiej od 1956 r. w Egipcie, krajach arabÂskich oraz w obozie paÅ„stw neutralnych wyzwolonych z ucisku kolonialnego (India 1947, Ghana — 1957, Algeria — 1962). Ry- walizacja kulturalna wszystkich współczesnych systemów wyÂchowania rozwija siÄ™ od 1945 w ramach UNESCO — OrganizaÂcja Narodów Zjednoczonych dla Spraw Wychowania, Nauki i Kultury (z siedzibÄ… w Paryżu), w której bierze udziaÅ‚ tak blok paÅ„stw kapitalistycznych, jak socjalistycznych (od 1954 r. przyÂstÄ…piÅ‚ Zw. Radziecki) i neutralnych, a także MiÄ™dzynarodowy Katolicki Komitet Koordynacyjny, z ramienia którego w latach 1959—1961 przewodniczÄ…cy Akcji Katolickiej we WÅ‚oszech D. VeÂronese byÅ‚ dyrektorem naczelnym UNESCO. Jak widzimy, rozdziaÅ‚ i rozbicie ideowe współczesnych systeÂmów wychowawczych nie wyklucza możliwoÅ›ci porozumienia i współpracy na terenie przyjaźni i zbliżenia miÄ™dzy narodami, do czego zmierzajÄ… prowadzone w różnych krajach eksperymenÂtalne szkoÅ‚y UNESCO, rezultaty których poszerzajÄ… pole badania pedagogiki porównawczej. uniwersytet rozwoju Chorzów“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”