Wychowanie
Ruchy społeczno polityczne
W ramach rozwijajÄ…cego siÄ™ ustroju kapitalistycznego od koÅ„ca XVIII stulecia uksztaÅ‚towaÅ‚y siÄ™ dwa ruchy spoÅ‚ecznopoliÂtyczne: demokratyzm i nacjonalizm. a) Demokratyzm nie byÅ‚ produktem rewolucji mieszczaÅ„Âskiej, trzeciego stanu, obalajÄ…cego monarchiÄ™ absolutnÄ… i ustrój feudalny stanów uprzywilejowanych pod hasÅ‚ami: wolność, rówÂność i braterstwo. Proklamacja niepodlegÅ‚oÅ›ci Stanów ZjednoÂczonych Am. PÅ‚n. (1776) i ich Konstytucja (1787), Wielka RewoÂlucja Francuska (1789), parlamentaryzm w Anglii (od 1265, Ha-beas Corpus Act 1679), wreszcie Kodeks NapoleoÅ„ski wprowaÂdziÅ‚y stopniowo formalnÄ… równość obywateli wobec prawa, naÂdaÅ‚y prawa wyborcze (ale tylko mężczyznom posiadajÄ…cym wÅ‚asÂność), rozdzieliÅ‚y od siebie trzy wÅ‚adze: ustawodawczÄ…, sÄ…downiÂczÄ… i wykonawczÄ…, rozszerzaÅ‚y prawa obywatelskie (wolnoÅ›ci sÅ‚owa, sumienia, zebraÅ„, stowarzyszeÅ„) głównie jednakże dla wÅ‚aÅ›cicieli jakiegoÅ› kapitaÅ‚u, czyniÄ…c to wszystko pod hasÅ‚em gospodarczego leseferyzmu (franc. laisser jaire — pozwólcie dziaÂÅ‚ać), ekonomicznej dziaÅ‚alnoÅ›ci nieskrÄ™powanej przez interwenÂcjÄ™ paÅ„stwa, które sprowadzono do roli stróża nocnego, pilnujÄ…Âcego majÄ…tku przed zÅ‚odziejami. Demokratyzm wiÄ™c burżuazyjny w sprawie walki klasowej przyznawaÅ‚ robotnikom prawa do strajku, gdy wÅ‚aÅ›ciciele fabryk mogli stosować lokauty, zamykanie przedsiÄ™biorstwa i zwalnianie robotników z pracy. PaÅ„stwo poczÄ…tkowo nie wtrÄ…caÅ‚o siÄ™ do przebiegu walk klasowych, natomiast dziÅ› arbitraż paÅ„stwowy jest daleko posuniÄ™ty w stosunku do strajków legalnych, ogÅ‚aszaÂnych prawnie przez zwiÄ…zki zawodowe, w przeciwieÅ„stwie do strajków „dzikich", Å‚amanych przy pomocy siÅ‚y i prawa. Ten interwencjonizm paÅ„stwowy we współczesnym kapitalizmie byÅ‚ opracowany przez angielskiego ekonomistÄ™ J. M. Keynesa (1833— 1946) w Ogólnej teorii zatrudnienia, procentu i pieniÄ…dza (1936) w celu przezwyciężenia stagnacji i kryzysu ekonomicznego. ZlikÂwidowanie klÄ™ski bezrobocia przez inwestycje paÅ„stwowe i odÂpowiedniÄ… politykÄ™ monetarnÄ… przyczyniÅ‚o siÄ™ do podreperowaÂnia kapitalizmu po drugiej wojnie Å›wiatowej, ale wytworzyÅ‚o spoÅ‚eczeÅ„stwo konsumpcyjne, w którym wydatkowanie na noÂwe modele produkcji przewyższa oszczÄ™dzanie, czym przyczynia siÄ™ do okresowej utraty równowagi bilansu pÅ‚atniczego i do inÂflacji, czyli wzrostu cen z powodu spadku wartoÅ›ci pieniÄ…dza. Wyrazem tych zjawisk spoÅ‚eczeÅ„stwa konsumpcyjnego staÅ‚ siÄ™ kryzys dolarowy z r. 1971 r. W ten sposób czasowe zlikwidowaÂnie bezrobocia przez interwencjonizm paÅ„stwowy powoduje wzrost cen i odbija siÄ™ niekorzystnie na najmniej zarabiajÄ…cych. Inaczej do sprawy spoÅ‚ecznej robotników podchodziÅ‚ drugi ruch w spoÅ‚eczeÅ„stwach o ustroju kapitalistycznym — nacjonaÂlizm. KsztaÅ‚towaÅ‚ siÄ™ on poczÄ…tkowo od koÅ„ca XVIII wieku w kraÂjach pozbawionych niepodlegÅ‚oÅ›ci, wolnoÅ›ci narodowej (rozbiory Polski 1772—1795) i bÄ™dÄ…cych pod okupacjÄ… obcej wÅ‚adzy (SerÂbia, WÄ™gry, Grecja, WÅ‚ochy) jako ruch wolnoÅ›ciowy dążący do walki o niezależność narodowÄ…. Jednakże peÅ‚ny proces rozwoju nacjonalizmu wystÄ…piÅ‚ dopiero na terenie Niemiec, które po bitÂwie z Napoleonem pod JenÄ… w 1808 r. znalazÅ‚y siÄ™ pod ciężkÄ… okupacjÄ… francuskÄ… z wyjÄ…tkiem Prus, gdzie poczÄ…Å‚ budzić siÄ™ duch narodowego oporu, podsycany przez towarzystwa gimnaÂstyczne przygotowujÄ…ce do walki, przez studenckie Tugenbundy (ZwiÄ…zki Cnoty — wzór Filaretów), nawet przez Uniwersytet BerliÅ„ski, zaÅ‚ożony w 1809 r., którego pierwszy rektor, filozof Fichte w Mowach do narodu niemieckiego wynosi historiÄ™, jÄ™zyk i kulturÄ™ niemieckÄ… ponad wszystko. Nacjonalizm zaczÄ…Å‚ wiÄ™c wyÂchowywać spoÅ‚eczeÅ„stwo w duchu patriotyzmu. Po pokonaniu Napoleona Prusy dążą dalej do zjednoczenia politycznego paÅ„steÂwek Rzeszy, w tym celu rozwijajÄ… militaryzm, tworzÄ… sztab geÂneralny, przeprowadzajÄ… wojny z DaniÄ… i AustriÄ…, rozbijajÄ… FranÂcjÄ™ pod Sedanem (1870), zmuszajÄ… jÄ… do kapitulacji i zapÅ‚acenia olbrzymiej kontrybucji wojennej, którÄ… obrócono na rozwój zaÂgÅ‚Ä™bia przemysÅ‚owego Ruhry. W wyniku wzrostu potÄ™gi militar nej i ekonomicznej w r. 1871 kanclerz Bismarck ogÅ‚asza CesarÂstwo Niemieckie. Od tego czasu zaczÄ…Å‚ siÄ™ potÄ™gować imperializm niemiecki, zdobywajÄ…cy kolonie i sfery wpÅ‚ywów, rywalizujÄ…cy na morzu z imperializmem brytyjskim, co poÅ›rednio doprowadziÂÅ‚o do wybuchu I wojny Å›wiatowej (1914). Pokonany traktatem wersalskim (1918) nacjonalizm niemiecki odrodziÅ‚ siÄ™ jeszcze w postaci faszyzmu w ruchu narodowosocjalistycznym Hitlera, dążącym do zapanowania nad Å›wiatem. Z nacjonalizmem wiÄ™c zawsze wiąże siÄ™ to, że wynosi on wÅ‚aÂsny naród ponad inne (szowinizm), żąda dla siebie przywilejów, szerzy nienawiść do obcych narodowoÅ›ci (przeÅ›ladowanie i gerÂmanizacja Polaków za Bismarcka, antysemityzm). W sprawie roÂbotniczej zaÅ› nacjonalizm z motywów patriotycznych stara siÄ™ zapewnić możliwy dobrobyt swoim wÅ‚asnym robotnikom, uzyÂskujÄ…c to kosztem wyzysku kolonii lub robotników w krajach gospodarczo zależnych, przekreÅ›lajÄ…c tym miÄ™dzynarodowÄ… soliÂdarność ludzi pracy. b) W obronie zaÅ› wyzyskiwanych robotników wystÄ…piÅ‚y dwa ruchy: rewolucyjny i reformistyczny. Pierwszy z nich rozwinÄ…Å‚ siÄ™ jako ruch proletariacki samych robotników w postaci socjaÂlizmu i komunizmu. Pierwotny socjalizm utopijny (Saint-Simon, Fourier, Owen), naiwnie marzÄ…cy o idealnym spoÅ‚eczeÅ„stwie luÂdzi wolnych i pracujÄ…cych dla siebie, zostaÅ‚ wyparty przez socjaÂlizm naukowy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, którzy zaÂnalizowali ekonomikÄ™ kapitalizmu wykrywajÄ…c, że źródÅ‚em wyÂzysku jest przywÅ‚aszczanie przez kapitalistÄ™ tzw. wartoÅ›ci dodatÂkowej, wytwarzanej przez robotników ponad to, co otrzymujÄ… jako wynagrodzenie za pracÄ™. OgÅ‚oszony w r. 1848 przez Marksa i Engelsa Manifest komunistyczny pod hasÅ‚em Proletariusze wszyÂstkich krajów Å‚Ä…czcie siÄ™ stwarza 10 punktowy program rewoluÂcji proletariackiej obalenia ustroju kapitalistycznego i wprowaÂdzenia dyktatury proletariatu dla budowy spoÅ‚eczeÅ„stwa bez-klasowego, opartego na uspoÅ‚ecznionej wÅ‚asnoÅ›ci Å›rodków proÂdukcji i na pracy wszystkich wedÅ‚ug ich zdolnoÅ›ci i możliwoÅ›ci. NastÄ™pnie utworzenie I MiÄ™dzynarodówki (Genewa 1864) rozpoÂczęło historiÄ™ nowoczesnego ruchu robotniczego, który podczas II MiÄ™dzynarodówki (Paryż 1889) proklamowaÅ‚ dzieÅ„ 1 maja jako Å›wiÄ™to miÄ™dzynarodowego proletariatu walczÄ…cego z kapitalizÂmem, ale który w czasie I wojny Å›wiatowej przeszedÅ‚ przez opor-tunistyczny rozÅ‚am, w wyniku czego tworzy siÄ™ III MiÄ™dzynaroÂdówka komunistyczna w 1919 r. Socjalizm naukowy i komunizm w oparciu o solidarność klaÂsowÄ…, internacjonalizm staraÅ‚y siÄ™ rewolucyjnie usunąć wyzysk kapitalistyczny czÅ‚owieka przez czÅ‚owieka i wprowadzić nowÄ… sprawiedliwość spoÅ‚ecznÄ… dla ludzi pracy. W tym celu rozwijano oÅ›wiatÄ™ i wychowanie mas robotniczych w duchu Å›wiadomoÅ›ci klasowej, nienawiÅ›ci i zemsty za krzywdy oraz w duchu bojowo-Å›ci rewolucyjnej. c) Natomiast ruch reformistyczny uksztaÅ‚towaÅ‚ siÄ™ wÅ›ród kaÂtolików. W tym samym roku Wiosny Ludów 1848 w Kolonii zoÂstaÅ‚ zwoÅ‚any przez późniejszego biskupa Moguncji, Emanuela Kettelera, po raz pierwszy poza murami koÅ›cioÅ‚a wiec robotniÂków chrzeÅ›cijaÅ„skich dla zorganizowania Å›rodków poprawy syÂtuacji gospodarczej w duchu miÅ‚oÅ›ci i sprawiedliwoÅ›ci ewangeÂlicznej. ByÅ‚ to poczÄ…tek czwartego w XIX w. ruchu spoÅ‚eczneÂgo — katolickiego, który rozwinÄ…Å‚ chrzeÅ›cijaÅ„skie zwiÄ…zki zawoÂdowe, kasy zapomogowe i pożyczkowe, zainicjowaÅ‚ ubezpieczeÂnia spoÅ‚eczne i prawodawstwo pracy, wprowadziÅ‚ udziaÅ‚ robotÂników w zyskach przedsiÄ™biorstwa, czyli tzw. akcjonariat pracy. PoczÄ…tkowy paternalizm, tj. opieka nad robotnikami przeksztaÅ‚Âca siÄ™ w program korporacjonizmu, polegajÄ…cy na Å‚Ä…czeniu siÄ™ w korporacjach zawodowych wszystkich pracujÄ…cych w danym zawodzie tak robotników, jak inżynierów i kierowników oraz wÅ‚aÅ›cicieli przedsiÄ™biorstw. Praktyczne zdobycze ruchu spoÅ‚ecz-nokatolickiego znalazÅ‚y potwierdzenie w dokumentach KoÅ›cioÅ‚a, który w pierwszej encyklice spoÅ‚ecznej Leona XIII Rerum nova-rum (1891) zalecaÅ‚ rozszerzenie wÅ‚asnoÅ›ci prywatnej na możliwie najwiÄ™kszÄ… ilość ludzi, domagaÅ‚ siÄ™ pÅ‚acy sprawiedliwej, tj. wysÂtarczajÄ…cej na utrzymanie caÅ‚ej rodziny robotnika i robienie oszczÄ™dnoÅ›ci, przyznawaÅ‚ robotnikom prawo do zrzeszania siÄ™ i gÅ‚osiÅ‚ zasadÄ™ ograniczonej interwencji paÅ„stwa w sprawy spoÂÅ‚eczne. Dalszy rozwój ruchu przyniósÅ‚ drugÄ… encyklikÄ™ spoÅ‚ecznÄ… Piusa XI Quadragesimo anno (1931), która odnowÄ™ ustroju spoÂÅ‚ecznego opieraÅ‚a na prawie miÅ‚oÅ›ci i sprawiedliwoÅ›ci spoÅ‚eczÂnej. Ruch spoÅ‚ecznokatolicki miaÅ‚ charakter reformistyczny i przeciwstawiaÅ‚ siÄ™ tak kapitalistycznemu liberalizmowi, jak i socjalistycznej rewolucji, wychowujÄ…c masy spoÅ‚eczne w duÂchu moralnoÅ›ci chrzeÅ›cijaÅ„skiej, miÅ‚oÅ›ci Boga i bliźniego. Dalsze pogÅ‚Ä™bianie ruchu nastÄ…piÅ‚o po drugiej wojnie Å›wiatowej.“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”