RozwĂłj

Struktury rozwojowe człowieka-osobowość

Wyraz „osobowość", wprowadzony przez personalizm kry­tyczny na oznaczenie maksymalnego rozwoju osoby jako jedno­ści celowo dziaĹ‚ajÄ…cej , obecnie posiada szereg zróżnicowanych znaczeĹ„ na terenie filo­zofii, psychologii, etyki czy pedagogiki. WystÄ™pujÄ… tu ujÄ™cia me­tafizyczne, empiryczne, normatywne oraz rozwojowe. Metafizycznie osobowość znaczy jaźń, duszÄ™ lub ducha jako substancjalny podmiot cech psychicznych. Empirycznie w psy­chologii osobowość oznacza kaĹĽdorazowÄ…, indywidualnÄ… caĹ‚ość cech psychicznych i fizycznych niemowlÄ™cia, dziecka czy doro­sĹ‚ego czĹ‚owieka. PojÄ™cie psychologiczne osobowoĹ›ci ma wiÄ™c cha­rakter opisowy i ogĂłlny, czym zbliĹĽa siÄ™ do wĹ‚aĹ›ciwego pojÄ™cia indywidualnoĹ›ci. Tak np. amerykaĹ„ski psycholog G. Allport po­czÄ…tkowo okreĹ›la osobowość jako „dynamicznÄ… organizacjÄ™ w jednostce tych psychologicznych ukĹ‚adĂłw, ktĂłre okreĹ›lajÄ… jej jedyne przystosowanie siÄ™ do jej Ĺ›rodowiska". Później zaĹ› jeszcze bardziej rozszerza poza przystosowanie spoĹ‚eczne do Ĺ›ro­dowiska, podkreĹ›lajÄ…c, ĹĽe osobowość to zespół rozwijajÄ…cych siÄ™ takich dynamizmĂłw, ktĂłre przejawiajÄ… siÄ™ w zachowaniu i my­śleniu jednostki, w czym charakter stanowi moralnÄ… stronÄ™ oso­bowoĹ›ci, odpowiedzialnÄ… za postÄ™powanie osobnika. Normatywne zaĹ› widzenie tego pojÄ™cia w etyce ujmuje oso­bowość jako ogół cech, ktĂłre jednostka powinna posiadać, dÄ…ĹĽÄ…c do ideaĹ‚u swej osoby zgodnie z postulatami moralnoĹ›ci i prawdzi­wego poglÄ…du na Ĺ›wiat. W ten sposĂłb osobowość normatywnie ujÄ™ta dotyczy nie punktu wyjĹ›cia dla rozwoju, jak w psychologii, lecz punktu dojĹ›cia i oceny koĹ„cowego wyniku, wytworu. Podobne stanowisko do normatywnego w etyce wystÄ™puje takĹĽe w pedagogice, z tÄ… różnicÄ…, ĹĽe pedagogika, bÄ™dÄ…c naukÄ… mie­szanÄ…, a wiÄ™c naukÄ… opisowÄ… o faktach i rĂłwnoczeĹ›nie naukÄ… normatywnÄ… o tym, co powinno w rozwoju być osiÄ…gniÄ™te (por. rozdz. III p. 3), traktuje osobowość rozwojowo jako strukturÄ™ wyĹĽszego rzÄ™du i wytwĂłr późniejszego etapu ĹĽycia, aniĹĽeli dzie­ciĹ„stwo szkolne i wiek dorastania. Stawanie siÄ™ wiÄ™c pedagogi­cznej osobowoĹ›ci w procesie rozwijania siÄ™ czĹ‚owieka nie wynika bezpoĹ›rednio z rozrastania siÄ™ cech psychicznych, ich dyferencja-cji i potÄ™gowania siÄ™ iloĹ›ciowego siĹ‚y dziaĹ‚ania, lecz powstaje z dÄ…ĹĽnoĹ›ci do scalania siÄ™ wewnÄ™trznego, integracji, ktĂłrej towa­rzyszÄ… takie zjawiska wychowawcze, jak rozwĂłj samoĹ›wiadomo­ści wychowanka, dÄ…ĹĽenie do samowychowania, wartoĹ›ciowanie samego siebie, czyli waloryzacja osoby, poczucie godnoĹ›ci osobi­stej i honoru, utoĹĽsamianie siÄ™ z idealnÄ… strukturÄ… wartoĹ›ci, wre­szcie normalny lub wypaczony plan ĹĽyciowy W ten sposĂłb w czasie rozwoju warstwy kulturologicznej przez uwraĹĽliwienie na wartoĹ›ci kulturowe tworzy siÄ™ w wychowanku struktura osobowoĹ›ci jako ĹĽywa, zorganizowana caĹ‚ość i „ognisko wartoĹ›ciowania, rzutowania celĂłw i dziaĹ‚ania", nadajÄ…ce ĹĽyciu kierunek, uzasadniony etykÄ… i Ĺ›wiatopoglÄ…dem. StÄ…d teĹĽ trafnie chwyta rysy osobowoĹ›ci w ujÄ™ciu pedagogicznym nastÄ™pujÄ…ce okreĹ›lenie: „Osobowość jest dzieĹ‚em samoksztaĹ‚cenia siÄ™ w osiÄ…g­niÄ™ciu pewnej spoistej, harmonijnej struktury duchowej z za­chowaniem jej odmiennoĹ›ci osobniczej, jej indywidualnoĹ›ci. Oso­bowość w rozwoju swoim ksztaĹ‚tuje siÄ™ wedĹ‚ug pewnych wytycz­nych, zarysowanych na poznaniu i wartoĹ›ciowaniu zjawisk ĹĽycia oraz na poznaniu i ocenie swoich moĹĽliwoĹ›ci. ToteĹĽ czĹ‚owiek taki musi mieć pewien stosunek do samego siebie, do losu swego, do swego ĹĽycia wewnÄ™trznego, musi rzutować sobie pewnÄ… liniÄ™ roz­wojowÄ… i wybrać wobec tego jej kierunek". AĹĽeby wiÄ™c odróż­nić pedagogiczne ujÄ™cie osobowoĹ›ci od wszelkich innych, nazy­wamy jÄ… osobowoĹ›ciÄ… twĂłrczÄ…, poniewaĹĽ jest to struktura bar­dziej duchowa aniĹĽeli charakter i rozwijajÄ…ca siÄ™ dziÄ™ki twĂłrcze­mu przeĹĽywaniu wartoĹ›ci kulturowych. Odznacza siÄ™ ona samo­dzielnym dÄ…ĹĽeniem do oryginalnej twĂłrczoĹ›ci w interesujÄ…cej jed­nostkÄ™ dziedzinie kultury zgodnie z jej uzdolnieniami i utalen­towaniem. W wyniku tego wychowanek odkrywa swe powoĹ‚a­nie ĹĽyciowe, samodzielnie wybiera zawĂłd, autonomicznie planuje swe ĹĽycie jako proces dorabiania siÄ™ wĹ‚asnego typu osobowoĹ›ci. PoczÄ…tkowo uzdolniona intelektualnie mĹ‚odzieĹĽ, np. akademicka, rozprasza siÄ™ w wielu kierunkach zainteresowaĹ„, ale szybko musi przejść przez ĹĽyciowy Rubikon, by ze stadium osobowoĹ›ci psy­chologicznie rozproszonej dojść do osobowoĹ›ci zogniskowanej na swym obranym i wartoĹ›ciowym celu ĹĽycia. Osobowość jednakĹĽe nie utoĹĽsamia siÄ™ z obranym i opanowa­nym zawodem czy specjalizacjÄ…. Pod tym wzglÄ™dem wystÄ™pujÄ… dwa przeciwstawne typy: osobowoĹ›ci endoponicznej (gr. endon — wewnÄ…trz, ponoĹ› — praca, trud), ktĂłra zamyka swe szczęście i rozwĂłj w ramach umiĹ‚owanej pracy zawodowej z powoĹ‚ania i osobowoĹ›ci egzoponicznej (gr. ekso — na zewnÄ…trz), ktĂłra obok pracy zawodowej rozwija siÄ™ szczegĂłlnie w jakiejĹ› dziedzinie kul­tury, jak np. Ĺ›w. PaweĹ‚ apostoĹ‚ narodĂłw — z zawodu tkacz na­miotĂłw, czy Baruch Spinoza, oryginalny filozof — szlifierz dia­mentĂłw. Współczesność ceni osobowość endoponiczne, rozmiĹ‚owa­ne w swojej specjalnoĹ›ci, chociaĹĽ w kulturze dotychczas daĹ‚y najwiÄ™cej twĂłrczego wkĹ‚adu osobowoĹ›ci wielostronne, egzoponi- czne, jak Leonardo da Vinci, MichaĹ‚ AnioĹ‚ Buonarotti, czy u nas MikoĹ‚aj Kopernik i inni. OsobowoĹ›ci egzoponiczne zwykle pozo­stajÄ… pod wpĹ‚ywem pasjonujÄ…cych danÄ… jednostkÄ™ zagadnieĹ„ nauki, sztuki, ekonomii, ĹĽycia spoĹ‚ecznego, polityki czy religii, stÄ…d ma tu odpowiednie zastosowanie znana nam typologia oso­bowoĹ›ci E. Sprangera, dzielÄ…ca je na 6 typĂłw czystych, jak teo­retyczny, estetyczny, ekonomiczny, spoĹ‚eczny, polityczny i re­ligijny (por. rozdz. IX p. 3). Ale mogÄ… powstawać mieszane typy osobowoĹ›ci technicznej, prawniczej czy pedagogicznej, chociaĹĽ współczesna cywilizacja techniczna urabia peĹ‚ne typy osobowoĹ›ci o mentalnoĹ›ci i postawach technicznych. JednakĹĽe na osobowość ludzkÄ… mogÄ… mieć wpĹ‚yw nie tylko od­rÄ™bne dziedziny wartoĹ›ci kulturowych, lecz takĹĽe caĹ‚oksztaĹ‚t hie­rarchii wartoĹ›ci w okreĹ›lonym typie historycznym kultury, np. wschodniej, europejskiej czy chrzeĹ›cijaĹ„skiej. W zwiÄ…zku z tym trzeba osobno mĂłwić o osobowoĹ›ci chrzeĹ›cijaĹ„skiej czy innych systemĂłw kultury, np. proletariackiej. Wreszcie powstajÄ… w Ĺ›rodo­wiskach spoĹ‚ecznych rozwojowe typy osobowoĹ›ci czĹ‚owieka dobrze wychowanego, czyli mÄ…drego i dobrego zarazem, ktĂłry wychodzi z krÄ™gĂłw wychowawczych rodziny, szkoĹ‚y, seminarium duchow­nego, klasztoru czy uniwersytetu, albo czĹ‚owieka zabawy towarzy­skiej, wywodzÄ…cego siÄ™ z krÄ™gĂłw zabawowych rĂłwieĹ›nikĂłw, albo teĹĽ typ czĹ‚owieka walki czy pracy, formowany od mĹ‚odoĹ›ci w krę­gach pracy zawodowej lub w krÄ™gach zrewolucjonizowanych i mi­litarnych, o czym byĹ‚a juĹĽ mowa przy okreĹ›laniu formy rozwojo­wej twĂłrczoĹ›ci (por. rozdz. XIII p. 2). Zawsze jednakĹĽe osobowość twĂłrcza i jej zróżnicowane typy ksztaĹ‚tujÄ… siÄ™ w okresie przeĹĽy­wanej autonomii moralnej, w ktĂłrej wychowanek samodzielnie nakĹ‚ada na siebie obowiÄ…zki i bierze odpowiedzialność za swe po­stÄ™powanie i ĹĽycie. nie wiecie jak dostać pożyczkę zobaczcie na www.pozyczkabez.pl

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mĂłwimy, ĹĽe kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, ktĂłre siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one takĹĽe przysadki mĂłzgowej, tarczycy i innych narzÄ…dĂłw. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”