Zdrowie
Niepłodność
Jeżeli po 2—3 latach trwania małżeństwa ludzie pragnący mieć dzieci wciąż ich nie mają, mówi się wtedy o niepłodności. Niepłodność jest zjawiskiem stosunkowo częstym, dlatego przedstawia ona problem nie tylko lekarski, ale i społeczny. Przyczyny niepłodności mogą tkwić w ustroju kobiety albo mężczyzny. Niepłodność mężczyzny polega na tym, że w jego jądrach albo nie powstają w ogóle komórki nasienne (spermatocyty), albo powstają jako twory niepełnowartościowe, mało żywotne, niezdolne do zapłodnienia. Równie częstą przyczyną niepłodności mężczyzn są nieodwracalne zmiany w najądrzach i nasieniowo-dach, wywołane przez rzeżączkę. Produkcja komórek nasiennych w jądrach jest w tych przypadkach prawidłowa, ale nie mogą się one przesuwać przez zarośnięte kanaliki najądrzy i przez nasie-niowody. Niepłodność kobiet jest zjawiskiem częstszym niż niepłodność mężczyzn. Przyczyną jej mogą być zaburzenia typu wewnątrz-wydzielniczego (hormonalnego) bądź wrodzone lub nabyte zmiany anatomiczne narządu płciowego. Wady rozwojowe (wrodzone) narządów płciowych u kobiet nie są zjawiskiem rzadkim; częściej jednak od nich spotkać się można ze zmianami nabytymi — zrostami bliznowatymi będącymi wynikiem przebytych zapaleń narządów płciowych wewnętrznych. Rzeżączka jest w takim samym stopniu wrogiem płodności kobiety jak i mężczyzny. U kobiet jednak oprócz zmian zapalnych na tle rzeżączkowym zdarzają się często zmiany zapalne wywołane zabiegiem przerwania ciąży, zwłaszcza wykonywanym w nieodpowiednich warunkach aseptyki i higieny. Najczęściej bywa tak, że młoda kobieta zachodzi w ciążę w tym okresie, gdy nie posiada jeszcze warunków do urodzenia i utrzymania dziecka (ciąża pozamałżeńska lub brak mieszkania i odpowiednich warunków materialnych młodego małżeństwa). Niestety nie zawsze zgłasza się ona wtedy do lekarza, a często prosi o pomoc osoby nie posiadające odpowiednich kwalifikacji do wykonania zabiegu przerwania ciąży. W czasie zabiegu dochodzi do zainfektowania wewnętrznych narządów płciowych, w wyniku czego powstaje przewlekłe zapalenie tzw. przydatków macicy, z zarastaniem jajowodów i zmianami bliznowatymi błony śluzowej. Do tego dołączają się często zaburzenia równowagi wydzielania wewnętrznego, ponieważ jajniki bywają uszkodzone wskutek zmian zapalnych. Z biegiem lat warunki materialne małżeństwa poprawiają się, otrzymuje ono mieszkanie, życie jego zaczyna się stabilizować, ale pozostaje bezdzietne; niepłodność nie leczona utrzymuje się. Leczenie niepłodności jest trudne i nie zawsze daje efekty. Oprócz podanych przyczyn niepłodności trzeba wymienić sterylizację. Sterylizacja jest zabiegiem operacyjnym, mającym na celu usunięcie odcinków nasieniowodów u mężczyzny, a u kobiety odcinków jajowodów. Gruczoły płciowe pozostają nietknięte i produkują nadal hormony płciowe tak, że kobieta i mężczyzna są nadal zdolni do stosunków płciowych, choć nie mogą mieć dzieci. Sterylizacja jest u mężczyzny zabiegiem technicznie prostym, można go dokonać nawet w warunkach ambulatoryjnych. U kobiet jest bardziej skomplikowana, ponieważ wymaga otwarcia jamy brzusznej. W niektórych krajach sterylizacja jest wykonywana przymusowo u ludzi, którzy ze względów społecznych lub zdrowotnych nie powinni płodzić dzieci, ponieważ mogą przekazać im na zasadzie dziedziczności upośledzenie umysłowe i ciężkie schorzenia. W Szwecji wykonuje się ponadto sterylizację u osób, które wskutek wysoce niespołecznego trybu życia (np. notoryczni przestępcy) nie mogą zapewnić potomstwu należytej opieki. U kobiet sterylizacja wykonywana bywa w tych przypadkach, gdy ciąża przedstawia poważne zagrożenie dla życia i zdrowia. Decyzję w tych sprawach wydaje w Szwecji Rada Lekarska. Kastracja jest to zabieg polegający na całkowitym ope- . racyjnym usunięcie gruczołów płciowych, prowadzący do zaniku szeregu wtórnych cech płciowych. Kastracja bywa w naszych czasach wykonywana jedynie jako zabieg leczniczy (w wyjątkowych przypadkach np. obustronnego nowotworu gruczołów płciowych). Impotencja (niemoc płciowa) jest zaburzeniem seksualnym u mężczyzn, mającym swe źródło w braku wzwodu (erekcji) penisa. Uniemożliwia to dokonanie aktu płciowego. Innym zaburzeniem, które jednak nie wyklucza aktu płciowego, jest przedwczesny wytrysk nasienia. Orgazm następuje u mężczyzny prawie natychmiast po wprowadzeniu penisa do pochwy, wskutek czego kobieta nie osiąga zadowolenia. Postawę kobiety w czasie aktu płciowego może cechować oziębłość, co oznacza obojętność lub niechęć do współżycia płciowego. U kobiet oziębłych z reguły nie dochodzi do orgazmu, a u mężczyzn wskutek biernej postawy kobiety i braku bodźców psychicznych z jej strony orgazm bywa opóźniony i przychodzi z wysiłkiem. Impotencja i oziębłość, jak również przedwczesny wytrysk nasienia są spowodowane przez czynniki nerwowe i psychiczne. Zaburzenia te powinny być traktowane jako zjawisko chorobowe jedynie wówczas, gdy występują stale lub bardzo często. Może się bowiem zdarzyć, że wystąpienie ich jest przypadkowe, sporadyczne, związane z jakimiś szczególnymi okolicznościami, w jakich się odbywa stosunek, z czasową niedyspozycją psychiczną albo po prostu ze zmęczeniem. Często impotencja i oziębłość płciowa wiążą się przyczynowo z jakimiś przykrymi doświadczeniami. seksualnymi w okresie wczesnej młodości lub w dzieciństwie, zaś oziębłość kobiety może być spowodowana lękiem przed zajściem w ciążę albo przez brak należytych względów ze strony mężczyzny. Często przyczyna tkwi w niewłaściwym pojmowaniu przez mężczyznę reakcji i zachowania się kobiety. Zaburzenia tego typu zdarzają się najczęściej już na początku małżeństwa. Leczenie ich jest na ogół trudne, ponieważ niełatwo jest wykryć ich właściwe źródło. Zaburzenia te mają związek z przeżyciami, o których ludzie niechętnie mówią lub z których istoty nie zawsze zdają sobie sprawę. Jednak w licznych przypadkach obserwuje się nadzwyczaj pomyślne wyniki leczenia i dlatego małżonkowie powinni zawsze szukać porady u specjalisty-seksuologa albo w Poradni Świadomego Macierzyństwa.
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”