Zdrowie

Menstruacja

Krwawienia te noszą nazwę menstruacji (miesiączki, periodu). Powtarza się ona zwykle w dwudziestoośmiodniowych odstępach czasu, ale u pewnych kobiet odstępy te bywają krótsze (25—27 dni), a u in­nych dłuższe (29—30 dni). Miesiączka nie jest jedynym dowodem dojrzałości płciowej. Dojrzałość płciowa uwarunkowana jest wydzielaniem przez przysadkę mózgową hormonu zwanego p r o 1 a n e m. Gruczoły płciowe w ciągu całego okresu swojej działalności są zależne od przysadki mózgowej, a w pewnym stopniu także i od innych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Pod wpływem prolanu dojrzewa co dwadzieścia kilka dni jedno jajo w jajnikach. W pewnych przypadkach dojrzewają na raz dwa jaja, a w zu­pełnie wyjątkowych — trzy i więcej. Jajo ma około 0,2 mm średnicy, znajduje się ono w tzw. p ę-cherzyku Graafa. Jest to niewielki pęcherzyk wypeł­niony płynem, osiągający w stanie dojrzałości 10—25 mm średni­cy. Osiągnąwszy taką wielkość staje się on widoczny, powodując wyraźne uwypuklenie powierzchni jajnika. Wskutek wzrostu ciśnienia płynu wewnątrzpęcherzykowego pęcherzyk Graafa pęka [ i oswobodzone jajo zostaje wydalone na zewnątrz jajnika. Ściana k pęcherzyka Graafa ma zdolność produkowania substancji, pod L wpływem której błona śluzowa wyścielająca wnętrze macicy f ulega przekrwieniu, rozpulchnieniu i przerostowi — przy go to-L wując się w ten sposób do przyjęcia zapłodnionego jaja (na wy-^padek, gdyby zostało ono rzeczywiście zapłodnione). Związek, produkowany przez ściankę pęcherzyka Graafa, to hormon estrogen. Po pęknięciu pęcherzyka Graafa i wydzie­leniu jaja na zewnątrz — komórki w ścianie pęcherzyka ulegają stopniowemu zwyrodnieniu. Powstaje z nich żółtawa masa wy­pełniająca przestrzeń zajmowaną przedtem w jajniku przez pę­cherzyk. Masę tę nazywamy ciałkiem żółtym. Ciałko żółte spełnia doniosłą rolę w ustroju kobiety. Wytwa­rza ono hormon zwany progesteronem. Hormon ten po­woduje dalszy rozrost błony śluzowej macicy, jej większe obrzmienie i przekrwienie. W ten sposób staje się ona zdolna całkowicie do przyjęcia zapłodnionego jaja. Na wytworzenie pro­gesteronu przez ciałko żółte ma również wpływ przysadka móz­gowa. Po tym — co wyżej powiedziano — można już przedstawić w krótkim szkicowym ujęciu całokształt współpracy wewnątrz-wydzielniczej jajników i przysadki mózgowej oraz wzajemnej zależności funkcjonalnej tych gruczołów. Prolan — hormon przedniego płata przysadki mózgowej (na­leżący do grupy tzw. hormonów gonadotropowych) — pobudza do wzrostu jeden z pęcherzyków Graafa w jajniku. W miarę wzrostu pęcherzyka Graafa wydzielanie prolanu przez przysadkę mózgową maleje, ponieważ hormon wydzielany przez ściankę pęcherzyka — estrogen — wpływa na ten proces hamująco. Natomiast tenże sam estrogen działa pobudzająco na przysadkę mózgową w kierunku wydzielania przez nią innego hormonu, zwanego hormonem luteinizującym. Hor­mon ten wywołuje tzw. jajeczkowanie, czyli inaczej o w u-1 a c j ę. Owulacją nazywamy wędrówkę uwolnionego z pęcherzyka Graafa jaja przez jajowód w kierunku macicy. W miejscu pęknię­cia pęcherzyka Graafa, pod wpływem hormonu luteinizującego przysadki mózgowej, rozwija się ciałko żółte, o którego czynno­ści mówiliśmy wyżej. Jeśli jajo wędrujące przez jajowód w kierunku jamy macicy nie zostanie po drodze zapłodnione, ciałko żółte zanika. Jest to równoznaczne z zahamowaniem wydzielania progesteronu. W rozrośniętej poprzednio do maksimum (pod wpływem pro­gesteronu) błonie śluzowej macicy dochodzi teraz do zmian wstecznych. Błona ta zaczyna się złuszczać, oddzielać i strzępka­mi zostaje wydalona na zewnątrz. Towarzyszy temu krwawienie z naczyń krwionośnych uszkodzonych przy złuszczaniu się błony śluzowej. Jest to krwawienie miesiączkowe, czyli menstruacja. Zanik ciałka żółtego i związany z tym brak progesteronu w ustroju powoduje, że pod wpływem wzmożonego wydzielania prolanu przez przysadkę mózgową rozpoczyna się proces dojrze­wania nowego pęcherzyka Graafa. W ten sposób cały cykl mie­siączkowy powtarza się. Jeżeli jednak jajo zostaje zapłodnione, to ciałko żółte nie za­nika, ale przeciwnie — powiększa się i wydziela znaczne ilości progesteronu. W tych warunkach nie dochodzi do zmian wstecz­nych w błonie śluzowej macicy. Progesteron hamuje też dojrze­wanie następnych pęcherzyków Graafa i cykl miesiączkowy zo­staje przerwany. Miesiączkowanie jest dowodem, że zapłodnienie nie nastąpi­ło, chociaż ustrój kobiety przygotował się na przyjęcie zapłodnio­nego jaja. Jeżeli jajo zostało zapłodnione i zagnieździło się w ścianie macicy, to zaczyna ono wydzielać hormon, który zapo­biega zanikaniu ciałka żółtego, a jednocześnie wydziela samo — podobnie jak ciałko żółte — pewne ilości progesteronu, dzięki czemu macica utrzymuje się w stanie rozpulchnienia, a jej błona śluzowa pozostaje pofałdowana i przekrwiona. W rzadkich przypadkach wskutek zaburzeń bardzo złożonej „gry" hormonalnej mogą w pierwszych miesiącach ciąży poja­wiać się o zwykłej porze krwawienia miesięczne, choć rzadko się zdarza, aby czas ich trwania i nasilenie były takie same jak zwy­kle. Miesiączki w okresie ciąży są połączone przeważnie z mniej­szym krwawieniem i trwają krócej. Po urodzeniu dziecka miesiączkowanie pojawia się czasem fc^ardzo szybko, a czasem dopiero po ukończeniu karmienia pier­sią. Brak miesiączki po urodzeniu dziecka nie stanowi żadnej gwarancji, że matka nie może zajść w ciążę po raz wtóry. Z miesiączkowaniem wiąże się cały szereg zagadnień natury zdrowotnej i higienicznej. Ponieważ miesiączka jest zjawiskiem fizjologicznym, zdrowa kobieta nie odczuwa w tym czasie dole­gliwości, a szczególnie nie ma żadnych bólów. W okresie miesiączki powinny być kontynuowane codzienne zabiegi higieniczne, w szczególności zaś wskazane są codzienne ciepłe kąpiele i natryski oraz podmywanie się z użyciem ciepłej wody i mydła. Nie należy stosować bardzo gorących kąpieli i na­trysków, zwłaszcza długotrwałych, ponieważ powodują one znaczne krwawienia. Utrzymujące się jeszcze wśród mniej oświeconych warstw społeczeństwa poglądy o zgubnych następstwach ruchu i ćwiczeń fizycznych w okresie miesiączki są przestarzałe i z punktu wi­dzenia higienicznego szkodliwe. Jest dowiedzione, że zarówno wykonywanie pracy wymagającej ruchu, jak i odbywanie długicn spacerów oraz uprawianie różnych gier ruchowych i ćwiczeń w czasie miesiączki wpływa korzystnie na samopoczucie dziew­cząt, szczególnie zaś korzystnie działa ruch w przypadkach mie­siączkowania bolesnego, które należy do częstych zjawisk u dziewcząt miejskich. Zauważono, że kobiety prowadzące sie­dzący lub stojący tryb życia są bardziej skłonne do zaburzeń miesiączkowania i częściej jest ono u nich bolesne. Ruch i ćwi­czenia prowadzące nawet do lekkiego zagrzania się są pewniej­szym środkiem na ustąpienie bólów w miesiączce niż leżenie i od­poczynek, po którym następuje wprawdzie chwilowa ulga, alepóźniej ból się znowu pojawia i trwa dłużej. Szczególne znacze­nie ma ruch w początkowym okresie miesiączki. Należy pamiętać, że z punktu widzenia fizjologii najmniej korzystny okres do wykonywania pracy ruchowej i ćwiczeń wy­stępuje nie w okresie miesiączki, ale tuż przed jej początkiem. Na ten okres przypada również gorsze samopoczucie psychiczne kobiety, natomiast po ukazaniu się krwawienia zaczyna się ono już poprawiać. Pod względem samopoczucia fizycznego okres i przedmiesiączkowy cechuje dość często pewna ociężałość, której j może towarzyszyć nawet nieznaczny obrzęk kończyn. Objawy i te ustępują z reguły po pojawieniu się krwawienia. Pierwsze miesiączki u dziewcząt mają przeważnie charakter nieregularny; również nasilenie krwawienia w poszczególnych miesiącach wykazuje na początku okresu pokwitania zwykle dość duże różnice.

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”